Hobby Puk, 9e jaargang, no 1

HOBBY PUK
van Hobby Club Dordrecht

Redactie: Margreet de Waard, Dik Walvis, Rob Ruurs, H. Jansen.
Adviseurs: Corrie Timmermans en G.W.V. van Aardenne.
Redaktieadres: Frans Lebretlaan 8, Dordrecht, tel. 21935.
Gironummer: 601060 t.n.v. Penningmeester H.C.D.
Clublokaal: Hellingen 7, Wo 7 - 10, Za 2 - 5 en 7 - 10 uur.

9e jaargang, nummer 1                                           Voorjaar 1965

Van de redaktie
Van het bestuur
Ledenlijst per 31-3-'65
De H.C. bestaat 15 jaar
Woensdag 3 maart '65
Verslag raadsvergadering 2-3
Verslag werkvergadering
Geniet meer van muziek
Internationale post
Jaarverslag 1964
Exploitatierekening '64
Begroting 1965
Vervolg Jaarverslag
Studierubriek
Nieuws van de afdelingen
Puks Peinsagina

Medewerkers aan dit nummer:

Kees Ruurs, Rob Ruurs, Gijs van Aardenne, Corrie Timmermans, Ru Sevenhuysen, Arend Kastelein, Margreet de Waard, Dik Walvis en Wim Dolk, tekeningen.

Het is echt geen gebrek aan copy, waarom we vier jaar verstek hebben laten gaan. Het is wel een bewijs dat het niet eenvoudig is voor een nieuwe en onervaren redaktie om een uitgave, die een vermaardheid verworven had onder zijn lezers, op hetzelfde peil te willen voortzetten.
"Noblesse oblige" hebben verschillende redakties, die nooit in de kop van de "Hobby Puk" zijn opgenomen, gedacht en ze hebben hard gezwoegd, maar het niet aangedurfd uiteindelijk hun produkten van de stencilmachine te laten rollen.
Hartelijk bedankt voor de moeite en laten we er niet om blijven treuren.
Op zaterdagavond 17 oktober 1964 werd door het bestuur een nieuwe redaktie benoemd met de opdracht nu in ieder geval in de kortst mogelijke tijd de Hobby Puk weer te doen herleven, waarbij twee oud-redaktieleden steun en medewerking als adviseuse en –zeur (pardon: -seur) toegezegd hebben. Om, na deze inleiding voor de hand liggende redenen, is besloten de uitgave vier maal per jaar te doen plaatsvinden, zodat U hier voor U ziet het voorjaarsnummer van 1965!

--------

VAN HET BESTUUR
------------------

Wij willen beginnen met de nieuwe redaktie geluk te wensen met hun eerste Hobby Puk. We hopen dat er vele zullen volgen.
Ja, de Hobby Puk staat er vol van, van het nieuwe gebouw! Het raadsverslag van die sensationele middag van 2 Maart. Nu mogen we dan trots zijn op onze nieuwe zolder. Het eigenlijke werk begint nu pas voor de Hobbyaan: uren, dagen, weken, maanden zal er gezaagd, getimmerd en geverfd moeten worden.
We willen je dan ook langs deze weg oproepen om te helpen waar het maar mogelijk is.
De nadere plannen zijn in de ledenvergadering van 6 maart al verteld, dus je weet wat er voor je te doen staat!
In de brief, die jullie laatst kregen werd er op gewezen, dat op het ogenblik de Hobby Club goed draait. Vooral de afdelingen fotografie en radio hebben de laatste tijd grote activiteiten aan de dag gelegd. Aan de andere afdelingen nu de taak dit goede voorbeeld te volgen.
Na de winter met koffie en soep aan de bar, zijn er nu weer frisdranken op de Hobby Club, die onze dorst,door het harde werken verkregen, kunnen lessen.
24 april is er een geslaagde fietstocht geweest naar Oosterhout.
Denk met vakantieplannen maken aan het Pinksterweekend van 5 tot 7 juni en het zomerkamp van 17 tot 25 juli.
Nogmaals vestigen we er jullie aandacht op, dat er een ideeënbus en een logboek zijn, de eerste om ideeën in te doen en de tweede om iedere keer als je komt je handtekening in te zetten.
Wij besluiten dit stukje met de wens dat we van het nieuwe gebouw iets maken, dat de Hobby Club Dordrecht waardig is!

----

Het Bestuur.

(K. Ruurs, voorzitter)

Ledenlijst van Hobby Club Dordrecht
per 31 - 3-1965

C.J. van Aardenne, Jeremias de Deckerstraat 18 – Utrecht
G.W.V. van Aardenne, Maasplein 44 – Zwijndrecht
Walter v. Bennekom, Waterhoenstraat 92 – E.V.
Joop v.d. Berg, Steltenstraat 37 – E.V.
Dick Boer, Pieter de Hooghstraat 14 – Zwijndrecht
Wim Boer, Jacob Marisstraat 165 – E.V.
Jasper ten Braak, J.W. Frisostraat 28 – E.V.
Marcel Brockhus, Oranjestraat 22 – E.V.
Leo de Bruin, Geldelozepad 127, E.V.
Wijnand Camerlingh, Jacob Marisstraat 89 – E.V.
Han Dekker, Leerambachtstraat 15 – E.V.
Jaap van Duffelen, Krommedijk 206 – E.V.
Joop Dijkstra, Koninginnestraat 24 – E.V.
Harry van Eijsden, Geldelozepad 119 – E.V.
Ad Grobben, Sperwerstraat 57 – E.V.
John Hagen, Talmaweg 141 – E.V.
Henk Harmsen, Rotterdamseweg 204, Zwijndrecht
Ton de Heer, Bosboom Toussaintstraat 61 – E.V.
Frank van Hees, Pagnevaartdreef 5a – Bosschenhoofd
Hans v.'t Hoff, Violenstraat 1 – E.V.
Peter Hooglander, Adr.Pauwstr.55 – Delft (J.Luykenstr,17 Papendrecht)
Peter Horsten, Draai 1 – E.V.
Hans Jansen, Th. de Bockstraat 70 – E.V.
Ton de Jong, Adr.van Bleyenburgstraat 7 – E.V.
Dick Kamberg, v.d. Duyn van Maasdamplantsoen 25 – E.V.
Marianne Kieboom, v.d. Tempelstraat 24 – E.V.
Wim Korbijn, Burg. Struykstraat 11 – Dubbeldam
Dick van der Knaap, Julianalaan 2 – Dubbeldam
Hugo de Koning, Heysterbachstraat 101 – E.V.
Anton v.d. Laan, R. Feithstraat 10 – Dordrecht
W. de Leeuw van Weenen, Buiten Kalkhaven 38 – E.V.
Paul van Leeuwen, Prinses Marijkestraat 22 – Zwijndrecht
Koen Marstijn, Draai 3 – Dordrecht
Buter Marten, Rembrandtstraat 21 – Zwijndrecht
Piet Mooy, Witte de Withstraat 54 – E.V.
Leo Nieman, Juliana van Stolbergstraat 28 – E.V.
M.A.van den Nieuwenhuizen, Oudraadtweg 21 – Delft.
Rinus Nijsen, Geldelozepad 106 – E.V.
Daan Onverlaadt, p.a. D.Pols, Dubbeldamseweg 30 – E.V.
Miel van Ooyen, v.d.Tempelstraat 6 – E.V.
Rudy van Ooyen, v.d.Tempelstraat 6 – E.V.
Gerrit de Pee, Amerstraat 28 – Dordrecht
Peter de Quartel, Snipstraat 14 Dordrecht
Kees de Ridder, Burg.Struykstraat 15 – Dubbeldam
Dick Roukema, Bilderdijkstraat 23 – E.V.
Kees Ruurs, Reeweg O 230 – E.V.
Rob Ruurs, Reeweg O 230 – E.V.
Joost Smits, Viottakade 53 – E.V.
Kees Snoek, Van Baerlestraat 28 – E.V.
Aart Snijders, Berkenlaan 6 – Dubbeldam
Hans Teubel, Willem de Zwijgerlaan 15 – E.V.
Mej.C.E.M.Timmermans, Lambertweg 28 – Rotterdam 16
Jaap Timmermans, Torenstraat 12 – Dordrecht
B. J. Verhey, Binnenwalevest 22 – Dordrecht
Ries Versluis, Eigenhaard 21 – E.V.
Piet de Viet, van Kinsbergenstraat 38, E.V.
Mej. I. Vink, Emmastraat 8 – E.V.
Karel Vos, v.d.Tempelstraat 7 – E.V.
Frits van Vugt, Soembastraat 88 – E.V.
Margreet de Waard, Frans Lebretlaan 8 – E.V.
P.J. de Waard, Frans Lebretlaan 8 – E.V.
Wim Walgers, Th. de Bockstraat 39 – E.V.
Dik Walvis, Lijsterbesstraat 2 – E.V.
John Warberg, Malusstraat 2 – E.V.
Hans v.d. Wiel, Steenbokstraat 42 – Zwijndrecht
Lineke Wolkenfelt, Anna Paulownastraat 22 – E.V.
Peter Wolst, Voorstraat 441 – E.V.

-------

DE FILM

Gewapend met camera, statief, films, een heel lampenpark en veel enthousiasme is de H.C. filmploeg erin geslaagd in de Kerstvakantie een groot deel van de opnames voor de propagandafilm te maken. Nadat Gijs van Aardenne, onze perfecte productieleider, door onvermoeibaar werken dit onmisbaar arsenaal had vergaard, begonnen we in de ijzige kou te filmen. Onze tenen vroren er bijna af, maar dat deerde ons niet.
De opnames, inmiddels terug van de ontwikkelinrichting, zijn bekeken en het resultaat is zodanig, dat we er niet aan twijfelen of onze hoofdrolspelers:

Dik Walvis
Ingeborg Jansen en
Hans Jansen,

zullen binnenkort aanbiedingen krijgen van Metro Goldwyn Mayer.
Speciaal wil ik hier nog noemen de meesterlijke "chemie-scène", waarvoor Dick van der Knaap een gigantische rookontwikkeling geproduceerd heeft, en twee "thuis-scènes", waar het talent van onze topspeler Dik Walvis uit tevoren springt.
Nog enige opnames moeten gemaakt worden, dan gaan we monteren. In de volgende Hobby Puk hopen we U daarom weer even goed nieuws aan te kunnen bieden.

de
scenario-schrijver,
operateur,
belichter en
regisseur.

DE HOBBY CLUB BESTAAT 15 JAAR!

Zaterdagmiddag, 25 februari 1950 werd dan eindelijk de officiële oprichtingsvergadering van Hobby Club Dordrecht gehouden. Er waren 25 è 30 jongens en 2 meisjes, in leeftijd variërend van 12 – 17 à 18 jaar, in een achterkamertje van 4 x 4 meter, dat de eerste maanden tot clublokaal gediend heeft. Na drie verhuizingen kwam de Hobby Club in het voorjaar van '51 in een oud kaphuisje in de Vleeschouwwersstraat. Tegen een matige huur was dit het eerste eigen domein van de H.C. Wat werd er hard gewerkt om de vervallen twee zolderverdiepingen tot een gezellig clubhol in te richten! De waterleiding werd voorzien van een grote tank in de nok, welke iedere week door een tuinslang van de buren werd gevuld. De vloer van de bovenste zolder helde zeker tien graden, terwijl door de overvloedige scheuren de klimop binnen net zo welig tierde als aan de buitenzijde, maar de leden konden hier in ieder geval vrij en naar hartelust hun gang gaan.
Dankzij de hobbies groeiden hier vriendschapsbanden, die tot op heden bestendig gebleven zijn. Hier werd de basis gelegd van een serieuze jeugdvereniging die meer dan kinderspel zou zijn. Maar de toestand van het gebouwtje was iet florissant. Geld voor de allernoodzakelijkste reparaties was er niet.
In september 1953 werd besloten de mogelijkheid, die met de steun van de vader van de toenmalige voorzitter Jaap Dortwegt door de directie van Van Dijk & Co. geboden werd, met beide handen aan te grijpen en te verhuizen naar de Hellingen. Het ledental was toen al gegroeid tot zeker veertig. De bovenste leeftijdsgrens was verhoogd tot 21 jaar en later tot 23 jaar. Degenen die het lokaal aan de Hellingen vroeger gekend hebben en het nu voor het eerst terug zouden zien, zouden heel wat veranderd vinden. Het was toendertijd een progressief plan om in de hoogte, halverwege de vloer en de zoldering, een geluidsstudio te willen ophangen. Bij de uitwerking bleek het logisch en verantwoord te zijn de donkere kamer voor afdeling fotografie onder en beide studio's voor afdeling radio er boven zo uit te voeren als ze geworden zijn. Naderhand is daar het kleine magazijn nog aan toegevoegd. Het resultaat viel zo in de smaak (er was bovendien bijna 15m² nuttige vloeroppervlakte mee gewonnen!), dat al spoedig voor de andere zijde van het lokaal een overeenkomstig plan werd gemaakt: boven de "bar" en beneden het magazijn. Het resultaat was nog eens 20m² meer vloeroppervlakte en een aardige indeling van de totale ruimte. Hierdoor was het lokaal geen pijpenla meer en was een goed contact tussen alle afdelingen gewaarborgd. Ook groeide de inrichting. Er werden tafels en banken gemaakt, de waterleiding werd aangelegd op verschillende punten, vakkundig werd een prima verzorgd elektriciteitsnet aangelegd en er werd nog voor vele andere zaken gezorgd. Er kwamen steeds meer en betere materialen, waarmee gewerkt kon worden. De afdelingen kregen betere gereedschappen en apparaten, veelal zelf gemaakt, vooral door de afd. radio. Er kwamen meer aktieve afdelingen bij. Ondertussen groeide het ledental ook en bleef schommelen tussen de 60 en 90. Meer leden kan de H.C. in dit lokaal dan ook niet hebben, omdat bij een opkomst van 50 het lokaal tot de laatste plaats toe bezet is De H.C. kreeg meer bekendheid naar buiten door diverse aktiviteiten, o.m. enkele tentoonstellingen, waaronder verschillende bekende Hobby-tentoonstellingen in de Ahoy-hallen te Rotterdam. Hoewel onze, dankbaarheid naar zeer velen die onze Hobby Club geholpen hebben, uitgaat, willen wij naar aanleiding van deze terugblik toch speciaal onze zeer grote erkentelijkheid jegens de directie en bedrijfsleiding van de Kalkfabriek Van dijk & Co. nog eens noemen.

G.W.V. van Aardenne.

WOENSDAGAVOND 3 MAART 1965

Toen ik die woensdagavond via de zanderige Hellingen de trap van de H.C. bestormde, met koude vingers het luik omhoogduwde en intussen een vrolijk plaatje dat ik hoorde, in me opnam, voelde ik al het gevoel in me binnenstromen dat het een bijzondere avond zou worden. En ja hoor, nauwelijks was ik binnen – wat heel duidelijk gebleken was omdat ik traditiegetrouw het luik met een klap achter me dicht had laten vallen – of er werden me van alle kanten handen toegestoken. Gelukwensen werden als zonnestralen naar me toegeworpen en zo dacht ik, was ik een buitenstaander geweest, dan zou ik me zeker hebben afgevraagd: "Hé, wie is er in shemelsnaam jarig?" Het hele Koninklijk gezin zou aan m'n geest voorbij zijn getrokken en als dat niet geholpen had, dan mijn eigen familie.
Goeie help, ik zou verder niet hebben geweten waar ik zoeken moest. Geen paniek die avond echter, want – als insider – bedacht ik al gauw dat de Raadsvergadering van 2 maart een gunstig resultaat moest hebben opgeleverd. En zo was het ook. Vandaar de uitbundige vreugde, waaraan zelfs de kachel zich te buiten ging door een heerlijke warmte te verspreiden. Ik had het wonderlijke gevoel over me dat alles, de vloer, de tafels enz. er vanavond zo echt schóón uitzagen. Heel veel leden waren aan het werk, er heerste een drukte van belang; boven stonden dozen met taartjes en werd de koffie bruin. Daar kwam Mijnheer Kastelein, de vader van Arend, met 80 dia's van Arend uit Amerika. Maar voor deze vertoond werden werd er eerst nog gefilmd. Daarna toog iedereen naar de Bar, waar ras de tekenspullen werden weggeborgen en Mijnheer Kastelein plotseling middenin het feestgewoel van koffie-met-taart smikkelende leden terecht kwam. Hoe hij het vond? Enig!
Met spanning zagen we inmiddels uit naar de dia's. Daar kwamen ze en we vielen van de ene verbazing in de andere. Wat een land (Oregon) Wat een natuurschoon en ook wat een vakkundige en poëtische hand die deze plaatjes schoot. De tekst en muziek via de bandrecorder, het klopte alles zo voortreffelijk als we alleen maar van Arend kunnen verwachten. De 80 plaatjes waren dan ook veel te gauw gezien naar ieders mening. Even over tienen dankte voorzitter Kees Ruurs de Heer Kastelein voor zijn bezoek aan de H.C. en het verzorgen van de prachtige dia's. We keerden met een voldaan gevoel huiswaarts en overal klonk als laatste roep: "Tot zaterdag!"

Corrie Timmermans.

DE WERKVERGADERING

Op zaterdag, 6 maart 1965, was er een werkvergadering van de Hobby Club in verband met het nieuwe gebouw. Nadat voorzitter Kees Ruurs de vergadering geopend had, introduceerde hij bij de leden een nieuw plan.
Daar de Hobby Club, als vereniging met een minderjarig bestuur, niet gerechtigd is het crediet van de gemeente te beheren, moet dit gedaan worden door de gemeente zelf. Daar de molens van de gemeente echter zeer langzaam malen, zou het, aldus de voorzitter en de adviseur Gijs van Aardenne, dienstig zijn een stichting in het leven te roepen, met een bestuur van meerderjarigen. Deze stichting zou dan het crediet, en tevens vele subsidies, onder andere die welke door deze stichting gemakkelijker verkregen kunnen worden dan door de Hobby Club zelf, kunnen beheren.
Dit plan werd door de leden welwillend ontvangen, nadat zij zich, bij monde van Wim Walgers, ervan overtuigd hadden, dat deze "Stichting ter bevordering van het Hobby Club Werk", de zelfstandigheid van de club en bestuursbesluiten niet zou kunnen aantasten.
Verder maakte de voorzitter de leden er nog even op attent, dat er gewerkt wordt aan een maquette van het nieuwe gebouw.
Vooral Gijs, Jaap en Anton houden zich met dit "priegelwerk", dat verlicht wordt door het gebruik van de modernste apparatuur, bezig.
Terwijl de H.C. gewoon blijft doordraaien zijn er echter in het nieuwe gebouw ook al mensen nodig:
Allereerst timmerlieden en electriciëns. Nadat enigen zich hiervoor hadden aangemeld, kon de voorzitter eindigen met een verrassende mededeling:

Wanneer het nieuwe gebouw ingericht is, zal de Heer Leonard de Vries, schrijver van de Hobby Club boeken, zorgen voor een televisie-uitzending over de

Hobby Club Dordrecht!

VERSLAG VAN DE RAADSVERGADERING DD. 2 MAART 1965

Op dinsdag 2 maart '65 3 uur p.m. kwam in de Vergadering van Burgemeester en Wethouders en de Gemeenteraad van Dordrecht punt 14 aan de orde: het verlenen van een crediet van f.30.000,-- aan de Hobby Club Dordrecht. Na de voorlezing van het voorstel van B. en W. hiertoe door de Voorzitter der vergadering, Burgemeester Mr. J.A.H.J. van der Dussen, was er de gebruikelijke gelegenheid tot het stellen van vragen, het maken van opmerkingen en het eisen van stemming over dit voorstel. In eerste instantie werd van de gelegenheid tot het maken van opmerkingen druk gebruik gemaakt. Zoals allen zonder twijfel weten, komen de meeste voorstellen die in de Raadsvergadering behandeld moeten worden eerst in een commissie van Raadsleden – waarin de verschillende fracties vertegenwoordigd zijn – die in deze commissie het voorstel behandelen en naar aanleiding hiervan hun fractie adviseren tot het al of niet instemmen met het voorstel in de Raadsvergadering. Het voorstel betreffende de Hobby Club is in de recreatie-commissie behandeld. De Heer De Bruyn (PvdA) merkte op, dat hij het erg prettig vond dat al de moeite die door de Gemeende gedaan was nu eindelijk resultaat had.
De Heer Brans (V.V.D.) begon met op te merken dat hij het de H.C. gunde, vooral daar de H.C. toegezegd had te zullen proberen de kosten nog zoveel mogelijk te drukken. "Maar", zo zei hij, "Ik lees hier dat de H.C. ± 90 leden telt, waarvan ± 55 actief. Mij dunkt, dat als de resterende 35 ook nog actief worden gemaakt, de kosten nog meer gedrukt zullen kunnen worden!" Voorwaar zeer juist. Verder vroeg de Heer Brans zich af of het bedrag van ± f.20,-- per lid niet wat aan de hoge kant lag.
De Heer De Zoete (P.S.P.) vond het bedrag ook erg hoog, vooral daar de continuïteit van de H.C. in het algemeen nogal twijfelachtig was. Dit daar alle andere Hobby Clubs hier ter lande ter ziele zijn gegaan. Toch heeft de Heer De Zoete, die zitting heeft in de recreatie-commissie, zijn fractie geadviseerd met het voorstel in te stemmen, omdat – mocht de H.C.D. onverhoopt de geest geven – de zolderruimte voor een andere vereniging te gebruiken is.
Wethouder P.J. van Meurs antwoordde op de opmerkingen van de drie voornoemde Heren, dat het de bedoeling was de Hobby Club in Dordrecht in stand te houden."Maar natuurlijk,"zei hij, wanneer de H.C. opeens niet meer, zoals dat heet, zou aanslaan bij de jeugd, is de ruimte voor een andere vereniging te gebruiken."
De Heer Van Meurs merkte verder op, dat de desbetreffende ruimte al eens vaker door B.enW. op de korrel was genomen voor de Hobby Club. Een opmerking, die de Heer Brans geplaatst had in verband met het kleine aantal 55 aktieve leden, vond hij niet helemaal redelijk, want de H.C. kon door het gebrek aan werkruimte niet meer leden hebben en had dan ook de ledenwerving gestaakt. Het plan bestaat zeker om, nu het nieuwe gebouw er is, weer nieuwe leden aan te trekken! De meningen, die het hoge bedrag (f.30.000,--) betroffen, kon hij niet onderstrepen. f.20,-- per lid is normaal.
De Heer Van Meurs besloot: "Het is een opluchting voor me, dat er nu eindelijk een oplossing voor de kwestie is gevonden. Ik kon de laatste tijd niet meer over straat lopen, of ik werd aan mijn jas getrokken: "Hoe staat het met de Hobby Club?" (Opmerking uit de Raad: "U was niet de enige!") "Ik kan me nu gelukkig weer rustig op straat begeven!"
De burgemeester gaf een tik met zijn hamer ten teken dat dit punt was afgehandeld, deed zijn mond open om het volgende voorstel ter tafel te brengen en toen… zwaaiden de deuren van de raadszaal open en een bode bracht een enorme taart binnen! Een presentje van de Hobby Club, waarmee de Raad, die hem in dank aanvaardde, bij de thee wel raad mee wist.

Rob Ruurs.

GENIET MEER VAN MUZIEK

Beste Hobby-clubbers,

De redaktie van de "Puk" vroeg mij een artikelenreeks te beginnen over muziek. Daarop zou ik het volgende antwoord kunnen geven:"Houden jullie van muziek? Nee? Ga dan maar kijken bij D.F.C., die doet het dit seizoen niet slecht en zo'n wedstrijd is best de moeite waard. Met vriendelijke groeten, hoogachtend, R.S." Het zou ook zo kunnen:"Houden jullie van muziek? Ja? Bezoek dan de avonden van de vereniging Jeugd en Muziek. Daar komen allemaal jeugdige mueiekliefhebbers en daar hoor je dus thuis. Met vriendelijke groeten, hoogachtend, R.S."
Jullie zien: erg eenvoudige antwoorden, maar, als je erover nadenkt, ook bijzonder onbevredigend: zowel voor jullie als voor mij. Daarom ga ik wel degelijk een serie artikelen schrijven en spreek graag de wens uit dat jullie deze goed zullen lezen.
Misschien hebben jullie je nog niet goed gerealiseerd dat muziek in ons leven een grote rol speelt. Altijd en overal. Bij feesten, partijen, plechtigheden, voetbalwedstrijden en andere sprotgebeurtenissen, kerkdiensten, schoolreizen, herdenkingen, enz. Meer op de voorgrond treedt muziek al bij radio en televisie. En op concerten speelt muziek de hoofdrol.

Het is dan ook geen wonder dat in de loop der eeuwen de muziek altijd een belangrijke rol gespeeld heeft in het leven van alledag en dat zij in de rij van kunsten een waardige plaats inneemt. Gaan jullie hierover nadenken dan zou ik mij kunnen voorstellen, dat één der eerste vragen die bij je opkomen is: Is muziek er voor iedereen? Antwoord: Natuurlijk! Een tweede vraag zpu dan kunnen zijn: Is iedereen dan muzikaal? Antwoord: Er zijn maar heel weinig mensen die absoluut ongevoelig zijn voor welke muziek dan ook. En dan komt de derde vraag: Kan iedereen van klassieke muziek houden? Antwoord: Dat kan wel, maar is afhankelijk van een aantal factoren: de mate van muzikaliteit en de huiselijke omstandigheden spelen hierbij een grote rol, terwijl het schoolleven een zeer grote invloed uitoefent. Voor ieder van jullie zijn deze omstandigheden verschillend en dus zal de muziek in het leven van ieder van jullie ook een verschillende rol spelen. En omdat die omstandigheden aan veranderingen onderhevig zijn, zal ook de rol die muziek in je leven speelt steeds veranderen. Overigens: dit is niet alleen met muziek zo! Ga dat zelf maar eens na! Ik wil nu eerst teruggrijpen op de bovengenoemde 3e vraag en wil dan het woord "klassiek" even eruit lichten. Het begrip "klassieke muziek" wordt vaak verkeerd gehanteerd Mag ik mijzelf eens tot voorbeeld nemen en zo vele misverstanden signaleren? Jullie mogen gerust weten dat ik, bij wijze van spreken, mijn hele leven zou geven voor muziek van de componisten (om er een paar te noemen) Bach, Beethoven en Brahms! Maar zou ik "daarom" niet kunnen houden van Jazz? Zou ik "daarom" niet eens luisteren naar amusementsmuziek? Nemen jullie rustig van mij aan: dat is allemaal ONZIN!
Ik houd van Jazz, luister als ik daar zin in heb naar lichte muziek en verafschuw ook de tienermuziek niet! Alles op zijn tijd en geen leeghoofdigheid t.o.v. welke muziek dan ook. En over dit onderwerp, jongelui, wordt naar mijn mening ongelooflijk veel geleuterd. Ja, jullie lezen het goed: geleuterd! Veel zou ongezegd blijven als men enige kennis van zaken had. Het is die "enige kennis van zaken" waar ik mijn leven aan wijd. Waarom? Omdat "mijn omstandigheden tijdens mijn jeugd" (zie boven) mij van muziek hebben gaan doen houden, in zodanige mate, dit ik de muziek als vak voor mijn leven heb gekozen. En laat ik er dan direct aan toevoegen: ik ben steeds meer van muziek gaan houden. Hoe dat gekomen is? Wel, doordat ik bijzonder veel zelf speelde en luisterde en omdat ik bij dat spelen en luisteren zelf zoveel baat heb gehad, beschouw ik het als een belangrijke taak te trachten zowel het spelen als het luisteren te bevorderen van en naar muziek bij anderen, dus ook bij jullie. Vandaar dat ik het prettig vind deze artikelenreeks voor jullie te schrijven! Elders in deze Puk schrijven jullie over jullie hobby: wanneer jullie in dit en volgende bladen het onderwerp "Geniet meer van muziek" tegenkomen, weet dan dat ik over mijn hobby schrijf! Dit inleidende artikel mag niet eindigen zonder jullie nu reeds te vertellen hoe ik mij voorstel deze serie in te delen. Welnu: de eerstvolgende keer vertel ik in het kort iets over het orkest en de instrumenten die erin spelen. Daarna ga ik vertellen over muziekstukken. Ik maak er geen theoretische beschouwingen van, maar op het luisteren gerichte opstellen en verbind daaraan nog wat verrassingen! Bewaar dus alle Puks, mijn artikelen lopen steeds gewoon door. Tot besluit nog dit: als je vragen over muziek hebt schrijf mij dan gerust: in de volgende Puk krijg je antwoord, hetzij in het artikel (als dat kan) hetzij apart in een zelfstandig rubriekje. Tot de volgende keer bij het ORKEST!

Ru Sevenhuysen.

Adr. Pieter Lastmankade 97-II
Amsterdam-Zuid.

--------------------------------------------------------------------------------------

INTERNATIONALE POST

Aan de leden van Hobby Club Dordrecht.

Uit het oog is nog niet altijd uit het hart. Het is waar dat ik momenteel ver van jullie vandaan woon, maar ik ben de H.C. en met haar de leden die ik persoonlijk heb leren kennen zeker nog niet vergeten. Daar wordt me ook geen gelegenheid toe gegeven, want ik word van bestuurszijde en door Dik Walvis en Gijs van Aardenne uitvoerig op de hoogte gehouden van het wel en wee van de H.C. Om te beginnen zou ik jullie dan ook vanharte geluk willen wensen met het nieuwe clublokaal dat jullie ter beschikking gesteld staat te worden. Dat is werkelijk een succes waar jullie erg blij om mogen zijn. Grappig genoeg heb ik jullie nieuwe lokaal jaren geleden bekeken en beoordeeld op geschiktheid voor het onderbrengen van een H.C. Toen was ik er al erg enthousiast over en nu de bereidheid van het Gemeentebestuur om jullie met haar middelen bij te staan een oplossing heeft gebracht voor enkele practische moeilijkheden, welke er toen bestonden, bestaat er alle reden om te juichen. Als belangrijkste project van alle afdelingen van de H.C. staat nu de inrichting van het nieuwe lokaal op het programma. En jullie zullen ervaren hoeveel voldoening het geeft om in je vrije tijd al je krachten in te zetten om die inrichting zo goed mogelijk tot werkelijkheid te maken. Dus doe je best.
Ik woon nu in Amerika en omdat verenigingen als jullie Hobby Club hier niet bestaan en niet zouden kunnen bestaan, besef ik extra goed welk een voorrecht het voor jullie is om lid te zijn van een vereniging als de H.C.
Dan zal ik jullie wat vertellen over mijn verblijf in Amerika. Oregon, een staat gelegen aan de Westkust, ten Noorden van Californië, is een van Amerika's vakantiegebieden, omdat het zo rijk is aan natuurschoon. Het heeft een bijzonder fraaie kust, soms met brede, schone stranden, soms met steile rotsen, uitlopers van het kustgebergte en dicht begroeid met bossen. Direct langs de kust loopt een beroemde autosnelweg, Highway Wol. Meer landinwaarts loopt een tweede, hogere bergketen, de Cascade Range, met toppen zoals de Mount Hood van 3490m, bedekt met eeuwige sneeuw en een ideaal ski-gebied vormend. Verdere attracties in het Westelijk gedeelte van Oregon zijn rivieren, watervallen, meren, bergbeekjes, tevens uitstekend viswater, grotten. Oost-Oregon daarentegen is droog en woestijnachtig. Het aardoppervlak lijkt er zo veel op dat van de maan, dat toekomstige astronauten hier getraind worden om een succesvolle landing op de maan te kunnen maken.
Onlangs heb ik enkele series kleurendia's naar Nederland gestuurd en ik heb begrepen dat jullie in de gelegenheid worden gesteld die te zien.
Ik heb mijn werk bij Tektronix Inc., een bedrijf waar elektronenstraaloscillografen worden vervaardigd. Dit lange woord is de naam voor elektronische grafiekenschrijvers, het meest universele meetinstrument in de elektronica. De H.C. bezit enkele van deze instrumenten, de meeste van jullie zullen ze dus wel kennen. Het zal de leden van de afdeling elektronica interesseren dat de versterkers welke gebruikt worden in Tektronix-oscillografen versterken tot frequenties van meer dan 1000MHz. En dat met transistoren. Met behulp van speciale technieken kunnen er ook oscillografen gemaakt worden voor frequenties tot 1000-en MHz.
Hieronder volgt mijn adres. Mocht iemand van jullie iets speciaals te vragen hebben, schrijf gerust!

Hartelijke groeten van

Arend Kastelein,
13260 N.W.Millcreek Drive,
Beaverton – Oregon
97005 – U.S.A.

xx

JAARVERSLAG OVER 1964
-------------------------

Bestuur:Bij de aanvang van dit jaar was het bestuur als volgt samengesteld:

Voorzitter: Kees Ruurs
secretaresse: Margreet de Waard
penningmeester: Jaap Timmermans
materiaalcomm.: Gijs Bliekendaal
algemeen adjunct: Jaap van Duffelen.

Op de alg.ledenvergadering van 8 febr. werd het bestuur deels gewijzigd, d.w.z. Ries Versluis verving Gijs Bliekendaal in de functie van materiaalcommissaris, terwlij Nannie Kunnen als 2e secretaresse werd benoemd. Op de bestuursvergadering van 14 nov. werd Dick van der Knaap geïnstalleerd als 5e bestuurslid in de functie van alg.adjunct, daar Nannie Kunnen geen gelegenheid meer had de H.C. trouw te bezoeken.
Er werden dit jaar 14 bestuursvergaderingen gehouden. Verder werd het betuur o.m.vertegenwoordigd op vijf vergaderingen van de Dordtse Jeugdraad. Bij ontbreken van het officiële orgaan, de Hobby Puk, zijn er dit jaar weer vrij veel circulaires verzonden om de leden op de hoogte te houden van de gang van zaken. Er werden gemiddeld ± 70 leden ingeschreven, waarvan een 50-tal zich regelmatig liet zien. Tegen het einde van het jaar steeg het ledental weer tot 90.
Van februari is vermeldenswaard dat de maquette, waar Gijs Bliekendaal en enkele anderen aan hadden gewerkt, bij de Heer Ruurs werd afgeleverd. Een Fancy Fair in het Gem. Lyceum werd door de H.C. met zijn geluidsinstallatie verblijd.
Maart bracht niet alleen koude, maar ook een droeve tijding, nl.dat het gebouw Vredenburgh aan de Bomkade, waar we reeds geruime tijd halsreikend naar hadden uitgezien, waarschijnlijk onze neus voorbij zou gaan. Op de Krispijnbeurs, van 13 tot 21 maart, was het geluid weer door de H.C. verzorgd. 27 Maart was er een vossejacht, die zeer geslaagd was.
In april en wel op de 30e, hebben we op het Nassauplein onze bijdrage een een pleinfeest gegeven, o.m.door voor een geluidsinstallatie te zorgen met de nieuwe 60 Watt-versterker. Het geheel was georganiseerd door de Dordtse Jeugdraad.
6 Mei was er een filmavond, die met medewerking van het Civo een groot succes is geworden. Er werden prachtige films vertoond, die welwillend door de Shell waren geleend, afgewisseld door verkeersfilms. Van 16 tot 18 Mei was er een Pinksterweekend op de Wildert, een daverend succes. Vossejachten, zwemmen en wandelen wisselden elkaar af.
6 Juni nam een van onze bekendste en hardstwerkende leden afscheid van ons, nl.Arend Kastelein, een van onze Dik Walvis heeft hem inmiddels uitstekend vervangen. De 27e juni is er een ouderavond geweest, waar met enkele films en een toespraakje van de voorzitter iets van het Hobby Club werk en wezen werd verteld.
Van 18 - 26 juli werd het grote zomerkamp gehouden. Het aantal deelnemers was helaas niet groot, maar toch was het een reuze succes.
In augustus was het niet druk vanwege de vakantie. In september werd echter met frisse moed begonnen. Er kwam een nieuwe fotografie-instructeur bij. Voor de Doka werd een nieuwe lens voor het vergrotingsapparaat gekocht. Op zaterdag 9 sept. is er een bijeenkomst geweest waarbij is afgesproken gezamenlijk een film over de H.C. op te gaan nemen. De 12 sept. werd afd. Astronomie opgericht.
In oktober is er verder gegaan aan de diverse projecten; de bandrecorder schoot flink op.
7 November bracht Prof. Halbertsma een bezoek aan de H.C. en leek ingenomen met de aktiviteiten van de hardwerkende leden. De 10e is er in de Kruiskerk een proef genomen met een geluidsinstallatie i.v.m. een te verwachten opdracht. 14 nov. kwam Dick v.d. Knaap in het bestuur De 15 was er een redaktievergadering waarin besloten werd de Hobby Puk weer uit te geven met een nieuwe redaktie. 18 nov. is de afdeling Toneel opgericht en meteen begonnen met het instuderen van een door John Hagen geschreven stuk. De 21 kwam de Heer Ruurs, Gem.Insp.voor lichamelijke opvoeding ons vertellen dat de kansen op het nieuwe gebouw vergroot waren en dat we ijlings aan de slag moesten om tekeningen en begrotingen te maken. 2 December is het bestuur en Gijs van Aardenne bij enige leden van het College van B.en W. op bezoek geweest om nadere bijzonderheden over het nieuwe gebouw te horen.
12 Dec. was er een ledenvergadering. Dec. de 16e 's-nachts van 1-5 u. heeft afd.astronomie met 8 man bij de Stoopbank de maansverduistering gezien.
Ook dit jaar werd weer voor geluid gezorgd bij de avonden van Jeugd en Muziek. 21 Dec. werd onder leiding van Rob Ruurs begonnen met de film. Dit jaar hebben alle afdelingen grote activiteiten ontwikkeld; er kwamen 2 afdelingen bij. Mag 1965 een jaar zijn met nog meer activiteiten en succes voor de

HOBBY CLUB DORDRECHT!
Kees Ruurs.

BALANS VAN HOBBY CLUB DORDRECHT
-------------------------------------

per 31 december 1964.

BEGROTING VAN HOBBY CLUB DORDRECHT voor het jaar 1965
-----------------------------------------------------------

STUDIE-RUBRIEK
----------------

Als vanouds gaan we aan de hand van de Hobby Puk ook weer wat studeren. Er is een tijd geweest, nl. toen de vorige serie Hobby Puks is verschenen, nu al weer enkele jaren geleden, dat in Hobby Club kringen het lezen van bovenstaande titel de gedachte direct naar de elektronica deed dirigeren. In die tijd speelde de afdeling Radio nog een hoofdrol op het H.C.-toneel en elke gedachte aan studeren liep parallel met de gedachte aan deze afdeling. Na de wedergeboorte van onze H.C. is afdeling Radio wat bescheidener geworden en duldt nu afdelingen als modelbouw, schei- en natuurkunde naast zich. Terecht zouden met name de laatstgenoemde afdelingen aanspraak maken op een gedeelte van deze ruimte. Voorlopig wil ik het hierbij laten om hier op te wijzen. Ik kan nu met een gerust geweten wat gaan vertellen over elektronica. De vraag die nu aan de orde komt is welk onderwerp deze keer aan de beurt komt. In vroeger tijden zijn de radiobuizen behandeld, alsmede de onderwerpen wisselstroom, de in de elektronica gebruikte circuit-elementen en als laatste de kathodestraaloscillograaf. Al hoewel ik op ik op die onderwerpen nog wel eens terug kan en zal komen – dit voor de nieuwelingen onder ons – lijkt het me het beste toe om nu met een geheel nieuw onderwerp van start te gaan. Hierbij denk ik aan de opmars van een nieuwe bouwsteen in de elektronica en wel de transistor. Daar gaan we dan.

TRANSISTOREN

Inleiding.
---------
Nu in 1965, is het 17 jaar geleden dat voor het eerst melding werd gemaakt van de werking van een transistor. In die tussentijd heeft de transistor zich na een enigszins sceptische ontvangst opgewerkt tot een volwaardige plaats naast de radiobuis. Het is momenteel zelfs niet ondenkbaar dat ze uiteindelijk de radiobuis geheel zal verdringen. Hieruit volgt dus dat een transistor zo ongeveer hetzelfde kan doen als een radiobuis en dat is het heel subtiel besturen van een elektrische stroom, een proces waarbij versterking van een elektrisch signaal mogelijk is. Wat zijn de verschilpunten.
In de eerste plaats vereist een transistor geen opwarming van een bepaalde elektrode, zoals bij de buis de kathode. Er wordt voor dit doel dus ook geen energie verbruikt, wat resulteert in een geringere verwarming en in een hoger elektrisch rendement van de apparatuur. Vooral in apparaten, met veel benodigde versterkerelementen is dit een zeer groot voordeel. Ten tweede is in het algemeen een transistor veel kleiner dan een radiobuis. Een derde belangrijk voordeel is de zeer robuste constructie en de practisch onbeperkte levensduur van een transistor. Als vierde belangrijke verschilpunt wil ik nog noemen dat de radiobuis bestuurd wordt door een spanningm terwijl een transistor een typisch stroomgestuurd element is. Hierop kom ik later uitvoeriger terug. De werking van de transistor is pas goed te verklaren aan de hand van een beschouwing van de atomaire structuur van de materialen waaruit ze is samengesteld. Vandaar dat we daar mee beginnen.

Eerst wat atoomtheorie.
-----------------------
Vele lezers zullen reeds vertrouwd zijn met begrippen zoals molekuul, atoom, elektron en atoomkern, terwijl sommigen misschien zelfs kennis gemaakt hebben met protonen en neutronen. Voor de enkele uitzonderingen hier nogmaals een kort overzicht.
Alle materie die wij kennen is, bij aardse temperaturen, opgebouwd uit een groot aantal atomen. In de vrije natuur komen 92 verschillende soorten atomen voor, terwijl er in laboratoria nog een extra tiental kunstmatig zijn gevormd. Sommige stoffen, die elementen genoemd worden, bestaan slechts uit één soort atomen. Voorbeelden zijn waterstof, helium, zuurstof, stikstof, germanium, alle zuivere metalen, fosfor, arsenicum, zwavel. Omdat er 92 verschillende soorten atomen bestaan zijn er ook 92 elementen. Dit zijn in feite de grondbouwstoffen. Alle andere stoffen bevatten enige soorten atomen, meestal minder dan een tiental. In scheikundige verbindingen zijn deze verschillende atomen in onderling gelijke groepjes gerangschikt. Eén zo'n groepje heet een molekuul. Zo bestaat een watermolekuul uit 2 atomen waterstof (H) en 1 atoom zuurstof (O). Scheikundigen duiden dit aan met de afkorting H₂0. Een molekuul is meestal een hechte eenheid. Alle atomen ervan zijn meer of minder sterk aan elkaar gebonden. Vandaar ook de term verbinding. We zullen ons nu wat meer verdiepen in de structuur van het afzonderlijke atoom, waarna één van de oorzaken van die atoombinding duidelijk zal worden.
Een atoom is feitelijk een miniatuur zonnestelsel. Zoals de planeten, waaronder de aarde, om de zon heen cirkelen, zo roteren in een atoom elektronen om een atoomkern. De banen van de elektronen zijn cirkel- of ellipsvormig. In het zonnestelsel is de zwaartekracht tussen de zon en de planeten in evenwicht met de centrifugale kracht die op de planeten werkt tengevolge van die rotatie om de zon. In een atoom is het een elektrische aantrekkingskracht tussen de negatief geladen elektronen en de positief geladen atoomkern. De banen van de elektronen om de kern zijn niet willekeurig, maar liggen in schillen op bepaalde afstanden van de kern. De diameter van de schillen is gemiddeld enkele duizenden malen de diameter van de atoomkern of een elektron. Een atoom bestaat dus voornamelijk uit niets. Voorts zijn ze buitengewoon klein. In elke schil is plaats voor een beperkt aantal elektronen. Voor de eerste schil is dit maximum aantal twee. Voor de tweede schil 8 en voor de 3e schil 18. Door respectievelijk deze schillen en nog meerdere met elektron voor elektron op te vullen doorlopen we de gehele reeks van 92 verschillende atomen. Nu weten we dus ook waarin het ene atoom verschilt van het andere. Het eenvoudigste atoom heeft dus 1 elektron in de eerste schil om de kern. Dit is het waterstofatoom en draagt het rangnummer 1. De kern bestaat hier uit één deeltje, het proton, dat een gelijke positieve lading draagt als het elektron negatief is. Het atoom in z'n geheel, kern + elektron, is dus elektrisch niet-geladen of neutraal. Soms bevindt zich nog een tweede deeltje in een waterstofatoomkern, het neutron. Een neutron draagt geen lading, maar is praktisch even zwaar als een proton. Een elektron is vele malen lichter dan een proton of neutron. De massa (gewicht) van materie schuilt dus voornamelijk in de atoomkern. Het zal dus ook duidelijk zijn dat waterstof met neutronen in de kernen zwaarder zal zijn dan waterstof met slechts protonen in de kern. Water dat gevormd is met deze zware waterstof is dan ook het bekende zware water. Het heeft dus een hoger soortelijk gewicht dan normaal water en wordt veel gebruikt bij kernreactoren. Helium, rangnummer 2, heeft 2 elektronen, in de eerste schil. De kern bestaat uit twee protonen en twee neutronen. Het atoomgewicht van Helium is dus 4x dat van waterstof en het geheel is weer elektrisch neutraal. Zo blijft het doorgaan tot 92 elektronen om de kern met 92 protonen+- 146 neutronen (uranium). Het steeds groter wordend aantal neutronen in de kern is nodig om deze niet uit elkaar te laten vallen tengevolge van de afstotende krachten van de gelijknamig (+) geladen protonen.
Met 2 elektronen om de kern is de eerste schil van het Heliumatoom juist gevuld. Een atoom waarvan de laatste schil geheel gevuld is maakt het tot een bijzonder zelfstandig geheel . Het zoekt geen aansluiting bij andere atomen. Zo is Helium een gas dat geen verbindingen vormt met andere elementen, het is chemisch inactief. Het gas is een edelgas en het Heliumatoom heeft een edelgasstructuur.
Neon heeft 10 elektronen om de kern, waarmee zowel de 1e als de 2e schil gevuld is (2 + 8) Neon is dus ook een edelgas.
Chemische verbindingen worden gevormd omdat atomen sterk de neiging hebben om een edelgasstructuur te vormen. Neem b.v. het Fluor-atoom, met totaal 9 elektronen om de kern, dus met 7 elektronen in de buitenste schil. Veronderstel dat we in de nabijheid van dit atoom een waterstofatoom brengen met 1 elektron in de buitenste schil. Een elektron van het Fluoratoom en het waterstofelektron vormen nu een paar. Dit elektron-paar gaat dan een baan beschrijven van het waterstofatoom naar het fluoratoom en weer terug. Het lijkt nu alsof zowel de waterstofkern 2 elektronen heeft als de buitenste schil van het fluoratoom 8 elektronen. Dit proces doet een sterke binding tussen de twee atomen ontstaan. De derde schil is pas vol met 18 elektronen. Maar ook wanneer deze schil 8 elektronen bevat is een edelgasstructuur bereikt (Argon).
Ook een andere binding komt vaak voor. Neem b.v. Natrium en Chloor. Natrium heeft totaal 11 elektronen (2+8+1). Chloor heeft er 17 (2+8+7). Het chlooratoom heeft dus 1 elektron te weinig en het natrium 1 elektron te veel om een edelgasstructuur te vormen. Nu geeft het natriumatoom dat elektron volledig af aan het chlooratoom. Het restant van het natriumatoom wordt een natrium-ion genoemd en evenzo is het chlooratoom tot een chloor-ion geworden.
Het zal duidelijk zijn dat het natriumion positief is geladen en het chlooratoom negatief. Tussen deze tegengesteld geladen ionen bestaat de elektrische aantrekkingskracht. Deze houdt de atomen (ionen)^aan elkaar gebonden. De verbinding van natrium en chloor is ons keukenzout.

Geleiders, isolatoren, halfgeleiders.
---------------------------------
Metalen zijn elementen waarbij de buitenste schil van de atomen een gering aantal los gebonden elektronen bevat (1-3). Dit komt o.a. omdat daar de banen vaak elliptisch zijn en de elektronen op een bepaald punt in hun baan ver van de kern verwijderd zijn. Deze elektronen kunnen zich dus gemakkelijk losmaken van de kern en zich verplaatsen door het metaal heen. Hierop berust het geleidingsvermogen van de metalen. Want een elektrische stroom is niets anders dan een stroom van elektronen. De elektronen in een geleider die mee kunnen doen aan deze geleiding heten vrije elektronen.
Naast geleiders onderscheiden we isolatoren. Dit zijn stoffen die niet het vermogen hebben om elektrische stromen te geleiden. Het zijn dus stoffen waarbij de elektronen alle sterk gebonden zijn aan de atoomkernen. Daar tussenin liggen de halfgeleiders. Deze geleiden de stroom wel maar bieden een betrekkelijk hoge weerstand. Bij deze stoffen zijn de elektronen matig gebonden aan de atoomkernen.

Germanium.
-----------
We stappen nu over op Germanium. Dit element heeft totaal 32 elektronen en dus ook 32 protonen in de kern. Voorts bevat de kern nog 41 neutronen. Van de 32 elektronen bezetten er 28 de eerste 3 schillen (2+8+18). Er resteren dus nog 4 elektronen voor de volgende schil. Zou deze 4e schil 8 elektronen bevatten, dan is er ook weer een edelgasstructuur bereikt. Een atomaire binding zoals beschreven voor Fluor met Waterstof bestaat ook tussen twee Germaniumatomen. Omdat hier nog 4 elektronen te kort zijn worden er in dit geval 4 elektronenparen gevormd met 4 naburige Germaniumatomen. Deze binding kan zich onbeperkt voortzetten en er zullen dus een groot aantal atomen regelmatig worden gerangschikt. Er ontstaat een vaste materiaalstructuur, een z.g. kristalstructuur. In de natuur komen veel kristallen voor, b.v. bij zout, suiker, diamant e.d. De wijze waarop de rangschikking van de atomen plaatsvindt wordt aangeduid met het woord rooster. Germanium in kristallijne vorm heeft een diamantrooster, omdat de Germaniumatomen op dezelfde wijze zijn gerangschikt als de koolstofatomen in diamant.
Het element koolstof heeft ook 4 elektronen in haar buitenste atoomschil. Door de aparte wijze waarop alle elektronen van de buitenste schillen in een Germaniumkristal gebruikt worden voor de binding, zijn alle elektronen betrekkelijk sterk gobonden aan de atoomkernen. Het resultaat is, dat Germanium in kristallijne vorm een betrekkelijk slechte geleider is: een halfgeleider. Bij verhoging van de temperatuur neemt de warmtebeweging in het kristal toe en zijn meer elektronen in staat om zich los te maken van de atoomkern en om deel te nemen aan het geleidingsproces. Met toenemende temperatuur neemt dus tevens het geleidingsvermogen toe en wel vrij sterk.

N.-Germanium en P.-Germanium.
-------------------------------
We hebben nu dus Germanium leren kennen als een materiaal waarvan de atomen keurig liggen gerangschikt in een sterk patroon, een rooster. De vier elektronen in de buitenste schil worden gebruikt om met elektronen van naburige atomen vier elektronenparen te vormen. Dit bindt zowel de atomen aan elkaar als de elektronen aan de atoomkernen, waardoor Germanium een vast materiaal en een slechte geleider is. Schetsmatig is dit voorgesteld in fig.1.

Laten we ons nu eens voorstellen dat een aantal Germaniumatomen in een kristal vervangen worden door atomen met 5 elektronen in de buitenste schil, dus 1 elektron meer dan bij Germaniumatomen. Hiervoor komt b.v. in aanmerking Fosfor met totaal 15 elektronen (2+8+5). Vier van die vijf buitenste elektronen zullen nu dezelfde rol gaan spelen als de vier elektronen van de buitenste schil van het Germaniumatoom, dat er oorspronkelijk was en er blijft 1 elektron over. Dit elektron is erg losjes gebonden aan het Fosforatoom en het kan gemakkelijk overgaan op een naburig Germaniumatoom en zo verder. Het zijn vrije elektronen die deel kunnen nemen aan een stroomgeleidingsproces. Vandaar dat Germanium dat enigszins verontreinigd is met b.v. Fosfor, beter geleidt dan zuiver Germanium. Omdat in dit materiaal vrije elektronen voorkomen wordt dit N.-Germanium genoemd (elektronen van negatieve ladingdragers). De Fosforatomen worden donors genoemd (omdat zij elektronen afgeven). Op overeenkomstige wijze kunnen we ons voorstellen dat een aantal Germaniumatomen vervangen worden door een atoom met slechts 3 elektronen in de buitenste schil, zoals aluminium (2+8+1). Nu ontbreekt er een elektron voor een elektronenpaar. Het zal nu voorkomen dat dit aluminiumatoom een elektron leent van een naburig Germaniumatoom en dit op zijn beurt weer van een ander naburig Germaniumatoom. Deze lege plaats kan zich dus ook verplaatsen, net als het vrije elektron bij N.-Germanium. Deze lege plaats wordt algemeen gat genoemd en een gat gedraagt zich praktisch net eender als een positief elektron zich zou gedragen. Dit materiaal wordt P.-Germanium genoemd, de aluminiumatomen acceptors. De mate van verontreiniging bedraagt in de praktijk ongeveer 1 vreemd atoom op 100.000.000 (10⁶) germaniumatomen.
Het zal duidelijk zijn dat N.-Germanium of P.-Germanium in 't geheel gezien neutraal is, omdat ze beiden zijn samengesteld uit neutrale atomen. Tegenover de negatieve vrije elektronen in N.-Germanium staan de positieve Fosfor-ionen in het kristalrooster. Evenzo staat tegenover de wolk van positieve gaten in P.-Germanium een negatief kristalrooster door de negatieve aluminium-ionen. Zowel N.-Germanium als P.-Germanium zijn dus betrekkelijk goede geleiders voor elektrische stromen. In N.-Germanium zijn het uitsluitend elektronen die zorgen voor het ladingstransport, in P.-Germanium uitsluitend gaten.
Net zoals in zuiver Germanium onder invloed van de warmtebeweging sommige elektronen zicht toch los konden maken van de atoomkern om deel te nemen aan de stroomgeleiding (zuiver Germanium is een halfgeleider), zo kunnen ook in P.- of N.-Germanium normaal gebonden elektronen zich vrij maken, waardoor zowel een gat als een vrij elektron ontstaan. Op deze manier kunnen dus in P.-Germanium enkele vrije elektronen voorkomen en in N.-Germanium enkele gaten. Hun aantal neemt weer toe met de temperatuur. Het zal later blijken dat dit verschijnsel de goede werking van Germaniumdiodes en transistoren nadelig beïnvloedt en dat hierdoor deze elementen zo temperatuurgevoelig zijn. Een materiaal dat deze eigenschap in mindere mate vertoont is Silicium, dat daarom vaak gebruikt wordt in plaats van Germanium. Het is echter duurder.
Tot besluit van deze keer zullen we nagaan wat er gebeurt als een stukje P.-Germanium en N.-Germanium samengevoegd worden tot een "junction".
In fig.2 is dit getekend, op het moment van samenvoegen.

De elektronen in het N.-Germanium en de gaten in het P.-Germanium bewegen op willekeurige wijze door het materiaal. Na de samenvoeging zullen er ook elektronen in het P.-Germanium terecht komen en omgekeerd gaten in het N.-Germanium. Deze overgestoken elektronen en gaten, die zich dan dus in vreemd gebied bevinden, zullen zeer snel recombineren met de in overvloed aanwezige gaten en elektronen. D.w.z. de overgestoken elektronen vullen gaten op en de overgestoken gaten worden van het leven beroofd door elektronen. Dat oversteken van vrije elektronen naar het P.-Germanium en van gaten naar het N.-Germanium heet officieel diffunderen, en het verschijnsel diffusie. Gaat dit diffusieproces nu door totdat alle vrije elektronen op zijn? Neen, immers, de elektronen die in het P.-Germanium opgenomen worden door de recombinatie met gaten, zullen het P.-Germanium negatief opladen en het N.-Germanium positief geladen achterlaten.
Dit wordt nog versterkt door de beweging van gaten naar het N.-Germanium. Hierdoor ontstaat een spannings- of potentiaalverschil tussen het N.-Germanium en het P.-Germanium, dat na een zekere tijd (een korte) zo hoog is geworden, dat een verdere diffusie van elektronen naar het negatieve P.-Germanium onmogelijk is. Er ontstaat een zogenaamde potentiaalbarrière. Er stelt zich dus een evenwicht in en er gaan geen ladingdragers van de ene kant naar de andere. Fig.3 geeft de evenwichtstoestand aan, met daarbij het potentiaalverloop bij de "junction"

Zouden gaten uit het P.-Germanium naar het N.-Germanium toe willen dan moeten ze de "hobbel" op en daar ontbreekt hen de fut toe. Tenzij ze flink opgewarmd worden. Dan gaan ze wel. Maar daardoor wordt juist de potentiaalbarrière nog hoger, waardoor andere gaten niet meer kunnen volgen. Er stelt zich bij die nieuwe temperatuur dus weer een nieuw evenwicht in. Het zal ook duidelijk zijn dat wanneer een gat in het N.-Germanium ontstaat, het mogelijk is zoals we eerder hebben gezien, dit gat op een drafje de hobbel af gaat. Er loopt dan dus even een klein stroompje. De betekenis hiervan zal later nog blijken.
We gaan nu op onze "junction" een batterij aansluiten en wel als aangegeven in fig.4.

Door deze batterij wordt het potentiaalverschil tussen N- en P.-Germanium nog vergroot. De barrière is nu dus extra hoog. Er zal nu zeker geen stroom lopen, behalve tengevolge van de enkele gaten die door de warmtebeweging in het N.-Germanium ontstaan en tengevolge van de enkele elektronen die in het P.-Germanium vrijkomen.
Dit levert dus een geringe stroom op, de z.g. lekstroom. Polen we de batterij om, als volgt:

dan wordt de potentiaalsprong juist verkleind, de elektronen en gaten kunnen nu gemakkelijk naar respectievelijk het P.- en N.-Germanium diffunderen. Daar aangekomen worden ze afgevoerd door de batterij. Deze toestand blijft zo. Er loopt dus een continue stroom. We kunnen deze "junction" van N.- en P.Germanium gebruiken als gelijkrichter. Het is de bekende germanium diode, die tegenwoordig algemeen wordt toegepast in kristalontvangers. En we weten nu dat een kristalontvanger met een germaniumdiode toch nog inderdaad een kristalontvanger is.

Tot de volgende keer.

Arend Kastelein e.i.

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN

FOTOGRAFIE
------------

Niet zo lang geleden stond in het logboek de aantekening "…hieruit blijkt dat fotografie de best georganiseerde afdeling is." Niet zonder trots vermelden we het hier en ik zal U in de rest van het artikel vertellen waarom het zo is. Daar een donkere kamer met inventaris een kwetsbare "inrichting" is, mogen, wanneer de instructeur niet aanwezig is, slechts de officieel als lid van afd.fotografie geregistreerde leden in de Doka. Een lijst met hun namen hangt aldaar.Verder hebben zij zich te houden aan het eenvoudige reglement dat ook op het mededelingenbord hangt.Op ditzelfde bord hebben een plaats gevonden:Een kalender met de namen van degenen die verantwoordelijk zijn voor het opruimen en schoonhouden van de Doka; een maandelijkse "les", handelend over de opnametechniek; een zeer summiere beschrijving van de vergrotingstechniek; verder losse mededelingen.Bovendien hebben we een Doka-Dagboek, waarin een ieder zijn aanwezigheid en werkzaamheden nauwkeurig omschrijft (voor later een document van grote waarde!). Misschien slaat U door dit alles de schrik om het hart, edoch: Fotografie is echt niet "overgeorganiseerd". Vraagt U het de leden. We hebben op het ogenblik veel en goed materiaal (o.a.3 vergrotingsapparaten) en dat er in de Doka soms nog gevochten wordt om zo'n apparaat, bewijst wel dat er in de afdeling Fotografie hard gewerkt wordt. We zien de toekomst in het nieuwe gebouw dan ook met groot vertrouwen tegemoet en verheugen ons al op de daar komende Doka, waarvoor reeds een ontwerp is gemaakt. We zijn op de goede weg!

Instructeur Rob Ruurs.

RADIO
------
Ik wilde iets vertellen over het "onderwijssysteem". dit staat tussen aanhalingstekens, omdat het niet zo schools is als het woord doet denken. Voordat ik daar iets over vertel eerst iets over de instructeurs. Een zeer trouw Hobbyaan, nl Arend Kastelein, o.a. radio-instructeur, is naar Amerika geëmigreerd. De nieuwe instructeurs vinden hun taak nogal moeilijk, maar gelukkig worden zij door enkele oud-Hobbyanen geholpen. Nu gaat John Warberg, een nieuwe radio-instructeur, ook al weg, waarschijnlijk naar Antwerpen. We hopen maar dat de overige instructeurs het dan nog kunnen bolwerken. En dan nu het "onderwijssysteem".
Het is de opzet dat de radioleden apparaten (tjes) bouwen en daarbij beginnen met het eenvoudigste, nl.de kristalontvanger. De schakelingen worden steeds ingewikkelder, terwijl de instructeurs hun best doen het theoretische gedeelte niet te vergeten. De radioleden maken natuurlijk ook kennis met de transistoren, maar voor vele transistorschakelingen is er nog weinig materiaal. Voor de meetstudio is een nieuwe p.s.a. gemaakt, dat alle benodigde spanningen levert voor de gebouwde apparaten. Er is ook een meetbrug gekomen waarop we alle weerstanden, condensatoren en spoelen op kunnen testen. De universeelmeter is al een heel eind op weg klaar te komen. Er wordt ook gebouwd aan een bandrecorder. dit is dan praktisch al het nieuws dat ik me kan herinneren, en dat is maar weinig van wat er allemaal gebeurd is. Ik hoop dat niemand me kwalijk zal nemen dat ik hem of iets van hem ben vergeten.

Dik Walvis.

SCHEIKUNDE
------------
De afdeling scheikunde is nog weinig actief, maar dit komt omdat we geen stankjes mogen maken. Het is echter zeer noodzakelijk.Laten we daarom maar hopen dat we vlug in het nieuwe gebouw zitten. Sommige mensen denken dat we slechts stanken, mooie kleurtjes en explosieven maken, maar dat is juist wat we niet doen. En nu het eerste stukje.
In de scheikunde heeft men stoffen die niet meer in andere te splitsen zijn. Deze noemt men elementen. Er zijn er tot nu toe 103 ontdekt. Elementen zijn b.v. zuurstof, chloor, stikstof, uranium, ijzer, koper, zink. Om het vele schrijven te verminderen heeft men afkortingen ingevoerd: dit zijn meestal de 1e (en soms nog een) letters van de Griekse of Latijnse naam, b.v. ijzer=Fe, van Ferrum; koper=Cu, van Cuprum enz.
Hebben twee of meer elementen zich verbonden dan spreekt men van verbindingen. De formules hiervan geeft men aan met tekens van de elementen erin. Komt een element 2x zoveel voor als een ander, dan geeft men dit aan door een kleine 2 onderaan. De formule voor water is b.v. H₂O, d.w.z. er zit waterstof (H) en zuurstof (O) in en wel 2x zoveel waterstof als zuurstof. Tot besluit nog enige afkortingen. Het is nuttig deze te leren, daar ze veel gebruikt worden. H=waterstof; N=Stikstof; S=Zwavel; Zn=Zink; Ca=Calcium; O=Zuurstof; Na=Natrium; Cl=Chloor; C=Koolstof; P=Fosfor.

(wordt vervolgd)

SPOORWEGMODELBOUW
-----------------------
Toen mij gevraagd werd voor de afd.spoorwegmodelbouw een stukje te schrijven heb ik met een treurig gezicht moeten antwoorden, dat er helaas geen nieuws is en dat op het ogenblik eigenlijk alles stil ligt. "Dan iets over de baan zelf." Nou, geachte lezer, hierover zou ik drie Hobby Puks van voor tot achter kunnen volschrijven. Maar er bestaan nog meer afdelingen dan de modelbouw, dus dat mocht niet./ Toch kan ik er wel íets over vertellen. De baan was eigendom van de Heer Verhey (uit "Het Winkeltje"), die hem aan ons heeft geschonken. Hij begon er in 1950 aan en heeft er vier jaar aan gewerkt. De baan was toen pas half af. Nu aan ons de niet geringe taak hem af te maken. Helaas konden we door gebrek aan ruimte maar twee van de twaalf delen waaruit hij bestaat op de H.C. neerzetten. Deze zijn zo goed mogelijk opgeknapt en verfraaid. Nu iets over de baan zelf. Hij is 6 meter lang en 4 m.breed. Hij biedt ongekende mogelijkheden voor rijden en rangeren: er ligt 150 m. rails op; 70 wissels, alles gemaakt van alleen hout; karton en ijzerdraad; er staat een bovenleiding op met 30 palen; 8 spoorwegbruggen die samen 12 m. lang zijn; er liggen 11.000 bielsen op, die ieder bestaan uit 3 deeltjes, dus 33.000 stukjes met de hand gelijmd alleen voor de bielsen! Er zijn 11 seinhuizen, 120 lampjes en 41 seinpalen. 40 trajecten zijn mogelijk: het langste is 50 m. Dit alles en nog veel meer zullen we krijgen, wanneer we naar het nieuwe gebouw gaan. En dan maar bouwen!!

Een modelbouwer.

HOUT- en METAALBEWERKING
-----------------------------
De afdeling hout- en metaalbewerking omvat niet de modelvliegtuigbouw en modelspoorwegbouw, die in speciale afdelingen zijn ondergebracht, maar wel bijvoorbeeld de bouw van eenvoudige boten en datgene wat gewoonlijk onder knutselen verstaan wordt. De metaalbewerking moet voorlopig maar met een korreltje zout genomen worden, zolang we nog niet de beschikking hebben over een metaaldraaibank en andere metaalbewerkingsmachines. Wel wordt er met verschillende metalen gewerkt, maar de bewerkingen beperken zich meestal tot zagen, boren en vijlen van aluminium, staalplaat en soms koper.
Een heel belangrijke aktiviteit van de afdeling hout- en metaalbewerking is evenwel ook de grotere en (voor modelbouwbegrippen) grovere houtbewerking. De tafels, banken, vloeren en magazijnen in ons huidige lokaal zijn daar voorbeelden van.
De aktiviteiten van de laatste tijd waren voornamelijk de bouw van modellen van boten, een houten kast voor de nieuwe taperecorder van de afdeling radio en wat voorwerpen van hout, zoals een kastje voor de afdeling fotografie, terwijl er op het ogenblik bovendien heel ijverig gewerkt wordt aan een maquette van de school aan het Oranje Vrijstaatplein, waarvan het dak afneembaar wordt, zodat de zolder eronder bekeken kan worden in de vorm zoals wij ons voorstellen dat hij kan worden. Dit belooft een heel interessant werkobject te worden.
Nu wij het vreugdevolle bericht hebben gekregen dat de H.C. de beschikking krijgt over de zolder boven de openbare lagere school aan het Oranje Vrijstaatplein, zal het allerbelangrijkste evenwel worden de inrichting van deze zolder. Daar komt heel was houtbewerking aan te pas. De gehele vloer, deur- en raamkozijn, deuren, kasten, vaste wastafels onder het schuine dak, verplaatsbare werktafels en werkbanken, een toneel, de opstelling van de grote modelspoorwegbaan die Bas Verhey beschikbaar gesteld heeft, van vier bij zes meter, magazijnplanken en – rekken en nog vele andere zaken: het is allemaal voornamelijk een kwestie van houtbewerking!

Gijs van Aardenne.

Deze afdeling is zoals jullie weten niet de actiefste van de H.C. Dit is hoofdzakelijk te wijten aan het feit dat afdeling Bar in dezelfde ruimte gehuisvest is, zodat er niet erg rustig gewerkt kan worden. Ook zijn we op zoek naar een enthousiaste instructeur of –trice hiervoor. Er kan erg leuk gewerkt worden in deze afdeling, zoals dat ook vorige jaren gebleken is; we hebben zelfs een tijd gehad dat er gebeeldhouwd werd!
Voor meisjes die niet van tekenen of schilderen houden is er ook wel iets leuks te doen, want met ijzerdraad, vilt en oude lapjes kunnen reusachtig leuke poppen gemaakt worden en nog erg veel leuke dingen meer, die met weinig kostbaar materiaal iets aan de versiering en aankleding van het nieuwe clubgebouw kan doen en niet te vergeten de kleding en de decors voor de afdeling toneel! Werk genoeg dus in de toekomst.

Margreet.

---x---

De nieuwe Hobby Puk zou geen Hobby Puk zijn zonder de traditionele Peins Pagina. Alle lezers en lezertjes hebben het voorrecht mee te peinzen en het peinsproduct portvrij per privé post of per P.T.T. pakketpost aan Uw en jullie Puzzel Peinzer te presenteren. De ultima prima oplossing zal als prestatie van onze kant beloond worden met een Prisma produktie. Puzzeltjes die op deze pagina zullen verschijnen zullen altijd zeer eenvoudig zijn, zoals bijvoorbeeld deze:

9 8 7 6 5 4 3 2 1 = 100

Hier klopt iets niet, dat is evident. Dat komt omdat er iets aan ontbreekt nl. een aantal plusjes en minnetjes. Aan de puzzelaars de taak om bovenstaande regel waar te maken door het tussenplaatsen van plusjes en minnetjes. Hier een voorbeeld:

98-7+6+5-4+3-2+1 = 100

De beste oplossing is die waarbij het geringste aantal + en - tekens is gebruikt. Oplossingen aan:

Kees Ruurs,
Reeweg-Oost 230,
Dordrecht.