Hobby Puk, 5e jaargang, no 2

H O B B Y   P U K
==============
van Hobby Club Dordrecht.

Redactie: G.W.V. van Aardenne en A. Kastelein.
Redactieadres: Jan Luykenstraat 19, tel.: 6926
Gironummer: 601060 t.n.v. penn. H.C. Dordrecht
Clublokaal: Hellingen 7, Wo 7½-10, Za 2½-10 u.
5e jaargang, nummer 2                                                    maart 1959.
================================================

Van de redactie
Van het bestuur
Bestuursmededelingen
Schot in de Lucht II
Luisteren naar muziek
Negen jaar H.C.D.
Jaarverslag H.C.D. over 1958
Balans per 31-12-1958
Begroting voor 1959
Afkortingen en kodes IV
Overzicht dec'58, jan/febr'59
Iets over de N.J.N.
Schrijven is ook een hobby
De Kracht van het Kleine III
Puks Peins Pagina

Medewerkers aan dit nummer:

Gijs van Aardenne,
Hans Diemel,
Wim Dolk,
Jaap Dortwegt,
Willy Dortwegt,
Ries Fok,
Arend Kastelein,
Wim de L. van Weenen,
Ru Sevenhuysen,
Adri Verheul en
Leonard de Vries.

Ter gelegenheid van het heuglijke feit dat Hobby Club Dordrecht op 25 februari 9 jaar heeft bestaan, biedt de redaktie van de Hobby Puk haar beste wensen aan voor de toekomst van Hobby Club Dordrecht.
Tevens hoopt de redactie, dat de Hobby Puk in de toekomst een stevige steunpilaar mag blijven voor het wel en wee van de Hobby Club.
Met het verschijnen van dit nummer zijn wij al weer te laat, maar wij stonden voor de keus: òf een niet-actueel nummer te laten verschijnen, òf de copy weer helemaal om te gooien en een nieuw nummer samen te stellen. Wij hebben gemeend er goed aan te doen dit laatste te kiezen.
Over gebrek aan copy hebben wij ook deze keer niet te klagen. Wij hadden voldoende om zeker 44 of zelfs wel 48 pagina's te vullen en hebben daarom, tot onze spijt, enige stukken tot een volgend nummer moeten bewaren. Trekt U vooral hieruit geen verkeerde conclusies, want de grote hoeveelheid copy, die voortvloeit uit de verantwoording van het afgelopen jaar, moeten wij de volgende nummers weer ontberen en dus zullen wij U zeer erkentelijk blijven voor uw tijdige bijdrage aan de copy. Wat de inhoud van dit nummer betreft, deze is weer tamelijk veelzijdig. In het bijzonder mogen wij Uw aandacht vestigen op de rubriek "Luisteren naar Muziek". Vooral het idee van het plakboek, zoals beschreven in de vorige Hobby Puk, mogen wij van harte aanbevelen. Gaarne zien wij na enige tijd de resultaten hiervan tegemoet!
Over het uiterlijk van de Hobby Puk hebben we enkele enthousiaste reacties ontvangen, die veelal o.a. de tekeningen van Wim Dolk betreffen. Dus Wim, je moeite wordt op dit punt tenminste ruim beloond!
Tot slot een rekensommetje. Het is de wens van het Bestuur van Hobby Club Dordrecht en van de Redactie om elke maand een Hobby Puk uit te geven. Dat is dus telkens na vier à vijf weken. We zullen dit wat ruim nemen en vijf weken aanhouden. Als ik U voorts mededeel, dat we 3 weken nodig hebben na het binnenkomen van de laatste copy om de krant verzendklaar te maken, dan kunt U wel uitrekenen hoe lang de inzendtermijn voor copy bedraagt. Mocht U die drie weken wat lang vinden, bedenk dan dat alleen al voor het klaarmaken van de stencils ongeveer 150.000 manipulaties nodig zijn, alle te verrichten in vrije tijd!
U begrijpt het nu wel. Werkt U dus mee? Dank u!

R.

---------------------------------------------------------------------------------------
VAN HET BESTUUR.

Vanaf deze plaats wil ik elkeen uit naam van het gehele bestuur hartelijk bedanken voor het gestelde vertrouwen. Ik hoop dan ook, dat dit vertrouwen niet beschaamd zal worden, vooral ook niet t.a.v. de donateurs en begunstigers. Waarschijnlijk wordt het vertrouwen reeds bevestigd door de prachtige uitvoering van ons clubblad; hetgeen de zoveelste, doch mijns inziens tevens de grootste verbetering betekende. Dit is vooral te danken aan de redactie, die zich hiervoor veel opoffering van vrije tijd heeft moeten getroosten.
Wegens de heersende koude in ons clublokaal ten tijde van de bestuursverkiezing (toen de kachel er nog niet was), zijn de plannen slechts zeer in het kort besproken.
Ik zal hier enige van de hoogst nodig uit te voeren plannen uiteen zetten.
Als eerste punt komen dan de studio's in aanmerking. Hoewel de plannen hiervoor reeds lang uitgewerkt zijn, werd de uitvoering steeds uitgesteld, om de eenvoudige reden, dat er altijd wel iets "belangrijkers" was. Ze zijn nu bijna voltooid. De studio's vormen een belangrijk onderdeel van de afdeling Radio, immers hier kunnen dan alle toestellen getest worden; het tweede punt is het plan "Bar", waaraan al een begin gemaakt is, doch aandachtig het spreekwoord: "Wie A zegt, moet ook B zeggen", zal het plan "Bar" verder uitgevoerd moeten worden. Dit brengt met zich mede, dat ook het magazijn voltooid wordt. Dit is van het grootste belang in verband met het gebruiken van gereedschap, dat meestentijds na een tijdje zoeken wel werd gevonden.
Naast de nieuwe versterker voor gebruik binnenshuis, zal zo spoedig mogelijk een kwaliteitsversterker (wat anders!) voor gebruik buitenshuis gemaakt moeten worden.
Het vierde punt betreft het Hobby Club Kamp. Gezien het grote enthousiasme van onze kampeerders vorig jaar, zal ook dit jaar weer een H.C. vakantiekamp worden georganiseerd (Naar ik hoop met evenveel succes als vorig jaar).
Het vijfde en laatste punt betreft de Hobby Puk. De redactie heeft verscheidene malen moeten aanhoren, dat de Hobby Puk zo zelden uitkomt. De oorzaak moet echter gezocht worden tussen de lezers van dit blad. Als zij nl. eens (op tijd!-Red.) copy instuurden, zou de redactie in staat worden gesteld om het blad regelmatiger te doen verschijnen. Ik doe dan ook een beroep op iedereen (ook niet-leden) om copy te sturen. (Adres: Dhr. A. Kastelein Jr., Jan Luykenstraat 19, E.V.).

A. Fok, voorzitter.

---------------------------------------------------------------------------------------

BESTUURSMEDEDELINGEN.

Op 17 januari werd de eerste A.L.V. van dit jaar gehouden. Tijdens deze vergadering werd het bestuur voor het jaar 1959 gekozen.
Het bestuur bestaat thans uit:
voorzitter: Ries Fok, Houttuinen 13, Dordrecht.
secretaris: Urs Brunner, Anna Paulownastraat 21.
penningmeester. Leen Moret,. Kromhout 91.
commissaris: Cor Hello, Noordendijk 115.
algemeen adjunct: Wim de Leeuw van Weenen, Buitenkalkhaven 3.

Ook werden door het nieuwe bestuur twee zilveren ."H-tjes" uitgereikt, nl. een aan Arend Kastelein en een aan Hans Diemel, die beiden het Hobby Club bestuur na vele jaren trouwe dienst verlieten. Door het nieuwe bestuur werd direct een kascommissie ingesteld en bij stemming werden Arend Kastelein en Gijs van Aardenne lid van deze commissie.
Voorts wil ik er nogmaals op wijzen, dat er voor afdeling Radio een ledenstop geldt. Het bestuur zal haar uiterste best doen om deze zo spoedig mogelijk op te heffen.
Sinds lange tijd is er in de Hobby Puk geen ledenlijst meer afgedrukt. Ook in dit nummer was er geen plaats meer voor. Om een goed overzicht van de stand van zaken te kunnen krijgen, zal er in de eerstvolgende H.P. een volledige leden- en aspirant-ledenlijst opgenomen worden.

W. de Leeuw van Weenen, algemeen adjunct.

SCHOT IN DE LUCHT. DEEL II.

Zoals U zich misschien nog herinnert waren we vorige keer teruggekeerd naar de aarde om wat meer over onze eigen planeet te weten te komen. Het is prachtig om ruimtereizen naar andere planeten of zonnestelsel te maken, maar het zou tevens een beetje dwaas zijn om dit te doen, zonder onze eigen wereld een beetje te kennen.
De aarde is een bolvormig hemellichaam met een diameter van ca. 12.700 km. De Omtrek bedraagt 40.000 km (aan de evenaar). De aarde draait in ongeveer 24 uur om zijn eigen as, die dus van Noord- naar Zuidpool gedacht kan worden.
In ongeveer 356¼ etmalen beschrijft de aarde zijn baan om de zon. Een elliptische baan, die bijna cirkelvormig is. Het vlak van de evenaar maakt met het vlak van de aardbaan een zekere hoek (23^o17'). De aardas staat dus niet loodrecht op het vlak van de aardbaan. Dit feit is verantwoordelijk voor het optreden van de jaargetijden. Het is misschien voor menigeen wel interessant om daar wat verder op in te gaan.

In onze zomer is het noordelijk halfrond enigszins naar de zon toegewend. Daar duurt de dag dus langer dan de nacht en de zon heeft meer tijd om de aarde daar te verwarmen. Bovendien staat de zon 's zomers hoger dan 's winters. In onze winter is de zaak net omgekeerd. Dan is het zomer op het zuidelijk halfrond. Op 21 maart en 23 september duurt overal op aarde de dag en nacht even lang. Dat zijn dus de lente en de herfst.
We zien tevens dat de Noord- en Zuidpool met een groot gebied daaromheen geen dag en nacht meer hebben, d.w.z. niet meer in elk etmaal. Hier duren dag en nacht beide een half jaar.
U weet nu dus waar U het aan te danken hebt dat U af en toe kunt gaan schaatsen.
Over het ontstaan van de aarde zijn door de tijden heen diverse theoriën ontwikkeld.
Nog niet zo lang geleden meende men algemeen dat de planeten ontstaan waren door een zeer dichte nadering van een ster tot de zon. Door een soort vloedwerking zou daarbij een enorme massa materie uit het zonneoppervlak getrokken zijn. En uit deze materie waren vervolgens de planeten gecondenseerd. Een moeilijkheid hierbij is dat de huidige temperatuur van het binnenste der aarde niet verklaard kan worden. Zou de aarde nl. op deze manier ontstaan zijn, dan zou momenteel de temperatuur in de aarde veel hoger moeten zijn dan ze in feite is, nl. ongveer 5000^o C.
Men denkt zich het ontstaan der aarde dan ook uit brokstukken koud materiaal. Door de onderlinge aantrekkingskracht (zwaartekracht) tussen deze brokstukken, hebben deze zich verenigd tot een geheel en naarmate de aarde op deze wijze steeds groter werd, nam de druk in het binnenste gebied steeds toe. Hiermee ging echter een temperatuursverhoging gepaard die in samenwerking met de temperatuursverhoging door de afkraak van radioactieve stoffen, voldoende was om de rotsen ijzerbrokken te doen smelten. Het gevolg hiervan was dat de zwaarste elementen (stoffen) naar de kern rond het middelpunt zakten en de lichtere elementen naar het buitenoppervlak opstegen. Zo is de samenstelling van de aardbol verklaard: Binnenin de nikkelijzerkern, waarin ijzer het belangrijkste bestanddeel is (89%). Daaromheen een mantel van gesteenten. De allerlichtste elementen, de gassen, traden buiten het aardoppervlak en vormden de atmosfeer.

De atmosfeer strekt zich uit boven het aardoppervlak tot een hoogte die moeilijk precies aan te geven is. Op een hoogte van 15 kilometer is de dichtheid ervan nog slecht 1/40 van die op het oppervlak, bij hoogten van 30, 50, 70 en 110 km is de dichtheid resp. 1/100, 1/1000, 1/10.000 en 1/100.000 van die op het aardoppervlak.
Deze atmosfeer is een ernstig beletsel bij onze pogingen om de aarde te verlaten. Nu zijn we echter bij de ruimtevaart beland en daarom is het hoog tijd even te stoppen om met hernieuwde kracht de volgende keer dit gebied te betreden.

Jullie weten sinds de vorige keer hoe het symfonieorkest in elkaar zit. Als jullie naar een concert toe gaan en je ziet de dames en heren musici het podium opkomen, dan zul je merken dat zij allemaal een vaste plaats op dat podium gaan innemen. Ze weten precies waar ze moeten gaan zitten. Trouwens, als je goed kijkt, dan zie je dat dezelfde instrumenten bij elkaar zitten in groepen. En als je dat allemaal eens van boven zou bekijken, dan zie je dat het orkest eigenlijk erg overzichtelijk is opgesteld.
Op de volgende bladzijde staat die opstelling getekend.
Ziezo: dat weten jullie ook weer. Nou ja: weten!… weet je werkelijk al veel van een orkest? Zullen wij dat nu eens even onderzoeken? Goed: dan geef ik je hier een aantal vragen. Als je de vorige Hobby Puks gelezen hebt, èn als je goed kunt nadenken, los dan de volgende vragen eens op:
Opstelling van het symfonieorkest

Vooral -vraag 8 zullen jullie wel gemeen vinden. De volgende keer geef ik jullie de antwoorden en zal dan vraag 8 uitvoerig beantwoorden.
Vandaag dus een korter stukje, maar er zijn ook 8 vragen bij! Doe er goed je best op. Hoe gaat het verder met jullie verzameling muziekplaatjes? Ik verheug mij er nu al op die allemaal eens een keer te zien!
Tot de volgende keer!

Ru Sevenhuysen.

--------------------------------------------------------------------------------------

NEGEN JAAR HOBBY CLUB DORDRECHT!

Op 25 februari was het negen jaar geleden, dat een enthousiaste groep jongens van 12 tot 18 jaar besloten tot de oprichting van Hobby Club Dordrecht. Als wij nu bekijken wat er bereikt is in deze negen jaar, dan stemmen de resultaten, de omstandigheden in aanmerking genomen, tot dankbaarheid. Gezien de mislukking van vele Hobby Clubs in andere plaatsen, is de opgave welke wij ons toen gesteld hebben, alles behalve gemakkelijk geweest. In de loop der jaren zijn de plannen en gedachten langzamerhand uitgekristalliseerd en hebben wij geleerd wat te verwezenlijken is en wat niet en geleidelijk aan is het gebied der mogelijkheden ook voor ons uitgegroeid, zodat, als wij de afgelopen jaren beschouwen, bijna ieder jaar weer een rekordjaar ten opzichte van de voorgaande is geweest. Het afgelopen jaar maakte hierop ook weer geen uitzondering. De zeer grote medewerking, welke wij bijna allerwege mochten ondervinden, stemt ons tot grote vreugde en dankbaarheid en bewijst ons dat er toch ook nog wel vertrouwen in "de jeugd van tegenwoordig" gesteld kan worden. Wij hopen ook in de toekomst te bewijzen, dat de jeugd dit vertrouwen waard is en er gebruik van weet te maken!
Hierna willen wij dan proberen een beknopt, en dus onvolledig, overzicht te geven van de stand van zaken nu en van de nabije toekomstverwachtingen
De Hobby Club telt op het ogenblik een kleine vijftig leden, waaronder 5 meisjes, en beschikt over een ruime zolder van 4 bij 23 meter oppervlakte en 4 meter hoogte, waarin plaats is voor de afdelingen Radio, Artistieke Hobbies, Fotografie, Scheikunde, Modelbouw, "Bar" en "Hobby Puk".
Voor de afdeling Scheikunde bestond de laatste jaren niet veel belangstelling, maar juist de laatste tijd ontwikkelt zich weer een zekere activiteit in deze afdeling. Er is de beschikking over een vrij grote hoeveelheid chemicaliën en glaswerk, maar er is (nog) geen "zuurkast". O.a. werden ook voor de afdeling Fotografie de benodigde stoffen gemaakt. Aan de beide einden van het lokaal, dat op de eerste verdieping ligt en een plat dak met lichtkappen heeft, zijn door de afdeling Modelbouw (die ook de afdeling Timmeren omvat) tussenverdiepingen gemaakt, dus op twee meter hoogte.
Aan de straatzijde is deze tussenverdieping 3,25 x 4 meter. Deze ruimte is in tweeën gedeeld en hier zijn aan de ene kant de geluids- en omroepstudio (in de toekomst ook voor de eerste Hobby Club-zender!) en aan de andere kant de "meet-studio" van de afdeling Radio ondergebracht. Ruime ruiten, welke in de toekomst voor betere geluidsisolatie dubbel worden, geven een goed uitzicht op het lokaal.
Interessant is, dat de Studio's toegankelijk zijn door middel van de zg. "ieeëd", dit is een elektrische deuropener welke electronisch bediend wordt door middel van een kiesschijf. Alleen de leden van "Groep X" kennen het juiste getal van 4 cijfers om de deur te openen.
De inrichting van de beide Studio's is nu bijna voltooid. De vloerbedekking van linoleum op een ondergrond van vezelplaten, zal er spoedig liggen. De betimmeringen van hout en board zijn klaar en geverfd en de tafels bedekt met hardboard. Op de plank van 45 cm breedte boven de tafel van Studio I, de meet-studio, zullen spoedig de eerste nieuwe meetinstrumenten staan van de serie, welke de afdeling Radio speciaal voor deze plank bouwt. Zo spoedig mogelijk zal er o.a. een zeer universele oscillograaf komen met drie beeldbuizen voor demonstratiedoeleinden.
In Studio II, de geluids-studio, zal, naast de toekomstige zend- en ontvangapparatuur, o.a. de gloednieuwe 20-watt H.C. kwaliteitsversterker komen te staan.
Deze Studio's, waarin o.a. ook het centrale schakelbord van de elektrische installatie (onderverdeeld in 6 groepen en berekend op maximaal 40 ampères of 9 kW!) ondergebracht is, vormen het eerste gedeelte, dat verwezenlijkt zal zijn, van heet gehele inrichtings-plan van het lokaal. Wel zal ook hier de inrichting nog steeds verder uitgebreid en geperfectionneerd worden (in eerste instantie o.a.: nieuwe deuren, kastjes onder de meetplank, hard-plastic op de tafels, dubbele ruiten, nieuwe, dubbele, ramen, welke naar buiten open kunnen, enz.), maar de eerste fase zal hiermee voltooid zijn en voor de gehele afdeling Radio van belang blijken te zijn.
Aan de Doka, welke zich onder de Studio's bevindt, wordt hard gewerkt om een gelijke uitvoering als van de Studio's te verkrijgen. De Doka is ruim 2 bij 4 meter en het domein van de afdeling Fotografie, met o.a. een zelfgebouwd vergrotingsapparaat (met een f 3,5 lens) , een electronische tijdschakelaar, enz. Er is een zeer ruime spoelbak en een goed aangelegd verlichtingssysteem voor de verschillende soorten licht.
De afdeling Fotografie houdt zich bezig met het opnemen van Hobby Club foto's, het ontwikkelen van films en het afdrukken en vergroten van foto's. Er zijn dit jaar zelfs plannen voor het opnemen van een Hobby Club Film.
Verder zijn er onder de Studio's de trap, welke de toegang tot het lokaal vormt, de lichtsluis van de Doka en een magazijn voor de afdeling Fotografie en de "Hobby Puk".
Aan de andere kant ligt alleen de tussenvloer nog maar, met een oppervlakte van 4 x 4½ m². Het leggen hiervan is een omvangrijk werk geweest, daar er o.a. twee ramen voor dichtgemetseld moesten worden en waarbij o.a. de muren opnieuw gepleisterd zijn. Wij zijn ook speciaal nog voor de hierbij ondervonden hulp zeer veel dank verschuldigd.
Boven deze vloer zal in de toekomst, hopelijk vóór het 10-jarig bestaan, de afdeling "Bar" komen, met warme en koude dranken, gelegenheid om over te blijven en zelfs om brood met spiegeleieren te eten en ook zal de Hobby Club Bibliotheek hier ondergebracht worden.
Momenteel is er het grote Magazijn ondergebracht met radio- en modelbouwmaterialen, gereedschap, scheikundemateriaal en ook de verkleinde afdeling "Bar" met o.a. een 2-pits Butagas-comfoor.
Beneden deze vloer moet dan het definitieve Magazijn komen, een W.C. en de garderobe. De waterleiding, welke momenteel beneden de vloer is, wordt dan naar boven doorgetrokken en het "Houtmagazijn" zal op den duur verdwijnen.
Speciaal de verwezenlijking van het definitieve Magazijn is van groot belang voor een goed functioneren van de H.C. Zodra de middelen het toelaten zal eraan begonnen worden. De verwarming van de Studio's, de Doka en in de toekomst de Bar (als de kachel in het lokaal niet brandt), gebeurt elektrisch. Voor het lokaal heeft de Hobby Club een fabriekskachel in bruikleen gekregen, die het lokaal tot in de verste hoeken behaaglijk verwarmt. Hiervoor is een nieuwe schoorsteen in het midden van het lokaal gemaakt, daar de oude schoorsteen te excentrisch ligt.
Verder staan in het lokaal een stevige werkbank voor alle afdelingen, een tafel voor de afdeling Modelbouw en twee Radio-tafels. Vermoedelijk zal er nog een tafel bij komen. Deze tafels zijn voor 6 tot 10 jongens (en meisjes) geschikt. De afdeling Radio is de grootste en best geleide afdeling met 25 à 30 leden en beschikt over een vrij goede hoeveelheid materiaal en meetinstrumenten.
Voor de beginners is er het instructiesysteem met de Radio-cursus en een serie bouwdozen. Deze bouwdozen vormen de zg. Radioreeks en worden steeds opnieuw gebruikt. Om toch volledig, van het begin af aan te bouwen, maakt iedereen zijn eigen chassis, waarop de schakeling steeds uitgebreid wordt.
Deze afdeling heeft verder een uitgebreid programma, waarvan het belangrijkste de bouw van een serie versterkers en meetinstrumenten is. Ook worden er (zeer goede) geluidsinstallaties uitgeleend en in opdracht gebouwd.
Voor de nieuwe toekomstige zend-amateurs worden er seincursussen gegeven en ook worden er vossejachten gehouden.
De afdeling Modelbouw is minder actief, maar heeft o.a. een modelboot "Electron" gemaakt, welke van radiografische afstandbesturing voorzien moet worden.
Verder is deze afdeling nog volledig bezet met de verdere inrichting van het lokaal, het maken van kastjes en laatjes, voor Studio's en Doka, enz.
De afdeling "Hobby Puk" (Pers en Propaganda) heeft de beschikking over een nieuwe stencilmachine, waarop al het stencilwerk gemaakt wordt en geeft het orgaan van Hobby Club Dordrecht, de "Hobby Puk", uit.
Hoewel er gestreefd wordt naar een niet te snelle stijging van het ledental, is de maximumcapaciteit nog niet bereikt. De toekomst ziet er voor Hobby Club Dordrecht voorlopig goed uit, voor zolang in de (hopelijk nog verre) toekomst het nieuwe saneringsplan het clubgebouw niet op zal eisen.

JAARVERSLAG VAN HOBBY CLUB DORDRECHT
over het jaar 1958.

Bestuur. Tot 18 januari van dit jaar bestond het bestuur uit J.C. Dortwegt, voorzitter; W. de Leeuw van Weenen, secretaris; H.A. Diemel, penningmeester; H. v.d. Schulp, materiaalcommissaris en P. de Waard, algemeen adjunct.
Op 18 januari werd een nieuw bestuur gekozen. De bestuursfuncties werden hierbij als volgt verdeeld: Voorzitter: A. Kastelein; secretaris: W. de Leeuw van Weenen; penningmeester: H.A. Diemel; materiaalcommissaris: G.W.V. van Aardenne en algemeen adjunct: P. de Waard.
In de tweede helft van dit jaar werden bij de bestuursvergaderingen enkele leden geïntroduceerd, omdat deze in 1959 waarschijnlijk het bestuur zouden gaan vormen. Deze leden waren: Urs Brunner, Ries Fok, Cor Hello en Leen Moret. Reeds in september werd Ries Fok als assistent-materiaalcommissaris aangesteld.
Algemeen. In totaal zijn er 5 bestuurs- en 5 ledenvergaderingen gehouden. Hierbij zijn niet gerekend de vergaderingen, die gehouden zijn om de statuten en het huishoudelijk reglement op te stellen.
Op 30 april verzorgde de Hobby Club evenals de vorige jaren een geluidsinstallatie op de Windhondpolder, die aan alle verwachtingen voldeed.
De vorige voorzitter Jaap Dortwegt, nam op dinsdag 20 mei afscheid van de Hobby Club, daar hij voorlopig voor de tijd van één jaar naar Zwitserland vertrok. Al zijn meetinstrumenten schonk hij als laatste blijk van medeleven aan de Hobby Club. Van 9 mei tot 7 juni is het clublokaal gesloten geweest vanwege de grote heersende chaos en de vele werkzaamheden, welke er in dit tijdvak gehouden zouden worden. Ook hierna werd zeer hard gewerkt door Arend Kastelein en Gijs van Aardenne. Het resultaat was dan ook, dat de lichtkap en het dak hersteld werden. Ook een lang geleden opgesteld plan werd verwezenlijkt, nl. "Plan Bar", wat uitermate geslaagd genoemd kan worden.
Van 16 tot 23 augustus werd een Hobby Club kamp gehouden in de Drunense duinen. Dit kamp werd georganiseerd door A. Kastelein en Gijs van Aardenne en er waren negen leden die van dit aanbod een dankbaar gebruik maakten. Deze week met uitsluitend zon, werd dan ook een groot succes.
Het aantal leden was tot oktober ongeveer constant maar na een tentoonstelling in Rotterdam van 11 t/m 14 november, liep het ledental zo hoog op dat een wachtlijst ingesteld moest worden om het lokaal voor overbevolking te behoeden.
Inrichting clublokaal.Door enkele leden werd in april een nieuwe lichtbak gemaakt. Met behulp van TL balken en speciaal gaas werd een fraai geheel verkregen. Door W. de Leeuw van Weenen en Karel Dijkmans werd een houten raamwerk gemaakt voor Studio I als steun en ondergrond voor muurkastjes en apparatuur. Ook aan de kastjes werd begonnen onder leiding van Gijs van Aardenne. De beide studio's werden afgetimmerd en in december werd met verven begonnen.
Eind november werd de gehele Doka leeggehaald, schoongemaakt, opnieuw ingeruimd en werden er voorbereidingen getroffen om het geheel te kunnen verven. Het plan "Bar" werd uitgevoerd en de muren in de omgeving werden gepleisterd. Hierna werd er op de bovenverdieping een noodmagazijn ingericht, welke gebruikt zal worden totdat het officiële magazijn gereed zal zijn.
Clubblad.De Hobby Puk kwam dit jaar 3 maal uit. Het aantal pagina's per editie was echter groter dan normaal. De inhoud was zeer verzorgd en de Hobby Puk werd dan ook steeds goed ontvangen. De redactie heeft in oktober een nieuwe stencil-machine gekocht, omdat de oude niet meer in staat was om iets behoorlijks af te leveren zonder massa's papier te hebben verknoeid.
Groep "X".Hoewel deze afdeling dit jaar niet veel van zich liet horen, was zij achter de schermen wel actief. De uitvoering van de tentoonstelling in Rotterdam lag o.a. in haar handen.
Afdeling Radio.De meeste aspirant-leden waren dit jaar zeer actief. Er werden onder andere verschillende peildozen door hen gebouwd voor de radiovossejachten, die door Adri Verheul -georganiseerd werden. Dankzij de transistor konden deze peildozen tot een vestzak-model gereduceerd worden.
De laatste twee maanden werd hun activiteit verplaatst naar het theoretisch gedeelte, omdat Arend Kastelein in november een verplichte Radio-cursus instelde, die tot doel had de theoretische en praktische kennis van deze leden op een hoger peil te brengen. De oudere leden verzorgden de instrumenten voor de tentoonstelling in Rotterdam, bedienden verschillende geluidsinstallaties en maakten in samenwerking met afdeling Modelbouw de geluidsinstallaties voor de gemeente Dordrecht.
Afdeling Fotografie.Er is door Hans Diemel en Piet Megens een dankbaar gebruik gemaakt van de Doka. Voor de afdeling Radio werden o.a. vele foto's vergroot en afgedrukt. De Doka zelf werd enige malen schoongemaakt en was eind december gereed om opnieuw geverfd te worden. Ook aan de vloerbedekking zal de nodige zorg besteed worden.
Afdeling Houtbewerking.Deze afdeling was dit jaar zeer actief. De twee studio's vorderden gestadig onder de handen van de leden van deze afdeling. Ook de afwerking van afdeling "Bar" was in hun handen, evenals de nieuwe lichtbak en de versterker- en luidsprekerkasten voor de gemeente installaties.
Afdeling Scheikunde.Hoewel er enige zeer bescheiden proefjes zijn genomen, liet deze afdeling dit jaar zeer weinig van zich horen.
Afdeling Artistieke Hobbies.Ook deze afdeling heeft zeer weinig van zich laten horen. Het ligt echter in de bedoeling om in 1959 opnieuw te starten.
Nederlandse Bond van Hobby Clubs.Het bestuur van de N.B.H.C. hield in het voorjaar met de commissie van afgevaardigden een ledenvergadering. Op deze vergadering werd nog eens naar voren gebracht, dat Hobby Club Dordrecht zich niet kon verenigen met de nieuwe Statuten en het Huishoudelijk Reglement van de Bond, daar deze op verscheidene punten strijdig waren met de meningsvorming en enkele principiële eisen van Hobby Club Dordrecht. Dat Hobby Club Dordrecht deze Statuten en Reglementen nooit heeft kunnen aanvaarden, hield automatisch in, dat Hobby Club Dordrecht zich beschouwde als geen lid te zijn van de Nederlandse Bond van Hobby Clubs.

De secretaris. W. de Leeuw van Weenen.

B A L A N S   van HOBBY CLUB DORDRECHT
====================================
per 31 december 1958.

De saldi in kas en op de girorekening bedroegen per 1 januari 1959: f 249,13

Voorlopige BEGROTING voor 1959

AFKORTINGEN EN KODES VOOR DE ZENDAMATEUR. (Vervolg: IV).

Van verschillende kanten werd mij de vraag gesteld "Waarom toch al die kodes in de H.P.?" Wel, dat zit zo: Lang, misschien wel 4 jaar of nog langer, geleden, werd er op de H.C. een idee geboren, nl. om in de toekomst (een rekbaar begrip) met een verenigingszender te gaan werken, waarbij dan ieder, die in het bezit van een V.V.B. (verklaring van bevoegdheid) is, achter deze zender zou kunnen komen. Voor degenen, die t.z.t. zich aldus in een amateurband hoorbaar hopen te maken, nemen wij de gebruikelijke kodes in de Hobby Puk op.
Alvorens verder te gaan, nog enkele korrekties op onze vorige aflevering in het oktobernummer '58 van de Hobby Puk.
Bij twee kodes ontbreekt het antwoord. Deze antwoorden zijn:
QDB Ik heb het telegram .... niet kunnen overseinen aan ….
QFA Hier volgen de meteororologische gegevens voor de route van …. naar …..
De kode QRE moet zijn: QRB. Tot zover deze korrekties.

(Wordt vervolgd).
PAøTMC.

OVERZICHT VAN HOBBY CLUB DORDRECHT.
December 1958, januari en februari 1959.

Schreven wij in het vorige nummer nog, dat het tijd werd, dat er weer meisjes in de Hobby Club zouden komen, sinds 10 januari, toen het eerste nieuwe meisjes-lid ingeschreven was, is het weer zover en een week later telden wij al weer 4 meisjes onder onze leden!
In december had de redactie van de "Hobby Puk" het erg druk met het aflopen van drukkerijen, prijzen aanvragen en vergelijken en al het andere werk dat vastzit aan de voorbereiding van een nieuwe jaargang. Het verschijnen van het eerste nummer van de vijfde jaargang van de 'Hobby Puk", op 14 januari, betekende in vele opzichten weer een record en een bekroning op het werk dat de afgelopen maand verzet was.
Van de importeur van I.F.A. ontvingen wij, nog als reactie op de "Doe-het-Zelf"-tentoonstelling in Rotterdam, een prachtige 120 watts soldeerbout en van de Frencken's fabrieken in Weert een pakket met lijm- en beitsproducten.
Op 3 december kwam Sjaantje, een van de vroegere meisjes-leden, op de Hobby Club om afscheid te nemen wegens vertrek en om de vooruitgang van de laatste tijd in ogenschouw te nemen, waar ze zeer enthousiast over was.
De inventaris van de Doka- werd weer uitgebreid, met o.a. een zeer nauwkeurige brievenweger en de afdeling Fotografie was ook de hele maand december zeer actief.
Het werk aan de Studio's verliep minder vlot en bleef beneden verwachting. Dit kwam mede door de activiteit van de leden van de afdeling Modelbouw op ander gebied. Zo heeft Hans de Vries voor de afdeling Radio een zeer goede gatenpons gemaakt om gemakkelijk zeer zuivere gaten in chassis' te maken voor buisvoeten. Deze pons kwam begin januari klaar. De afdeling Radio ging verder met instructie, volgens het nieuwe systeem, en repareerde ook weer enige toestellen. Door het bestuur werd de laatste hand gelegd aan een ontwerp voor het Huishoudelijk Reglement voor Hobby Club Dordrecht, om spoedig aan de Algemene Ledenvergadering voorgelegd te kunnen worden. Van Gestetner werden een stel inktrollen voor de stencilmachine ontvangen voor het stencillen in een andere kleur.
Bij de aanvang van het nieuwe jaar bleek dat de Hobby Club, sinds haar komst in het lokaal op de Hellingen, 4177,2 kWh aan electriciteit verbruikt heeft.
Onbewust van het bestaan van Hobby Club Dordrecht, kwamen enkele jongens eind vorig jaar, ook tot de oprichting van een Hobby Club. Zodra dit bekend was, is op 2 januari met één van de bestuursleden contact opgenomen. Dit leidde ertoe dat het ledental van Hobby Club Dordrecht een uitbreiding onderging.
De belangstelling voor de afdeling Fotografie nam sterk toe, zodanig zelfs dat deze afdeling de eerste weken van januari een grotere activiteit nog aan de dag legde dan de afdeling Radio.
Ook de afdeling "Bar" floreerde beter dan ooit, toen medio januari 4 meisjes zorgden voor koffie zetten, de afwas, enz. Ook de afdeling Artistieke Hobbies kreeg weer bestaansrecht met de komst van deze meisjes-leden, waarvan enkelen zelfs aller bewondering opwekten, o.a. vanwege de aardige tekeningen welke zij maakten.
Daar het lokaal nog onverwarmd was, werd de eerste weken de verwarmde Studio II voor de afdeling Artistieke Hobbies gereserveerd, terwijl er in Studio I ijverig aan de verdere afwerking gewerkt werd.
Op zaterdag 17 januari werd een zeer geanimeerde algemene ledenvergadering gehouden, welke door 35 leden bijgewoond werd. Door de afdeling Fotografie werd een serie foto's gemaakt, welke dezelfde avond nog ontwikkeld werden.
De eerste officiële daad van het nieuwe bestuur, dat op deze vergadering gekozen werd, bestond uit de uitreiking van een zilveren H'tje aan Arend Kastelein en een aan Hans Diemel als waardering voor de zeer bijzondere diensten welke deze leden in de loop der jaren aan de Hobby Club verleend hebben. Ook werd op deze vergadering een Kascommissie voor het komende jaar gekozen.
De laatste dag van januari bracht wel de grootste verrassing voor Hobby Club Dordrecht. De Hobby Club kreeg een prachtige fabriekskachel in bruikleen, welke een plaats midden in het lokaal kreeg en dezelfde avond nog in staat bleek het gehele lokaal goed te kunnen verwarmen. Door deze verwarmende aanwinst nam het enthousiasme van de leden nog meer toe en was de activiteit zo groot als de Hobby Club nog niet eerder meemaakte.
Adri Verheul (PAøTMC) is op zaterdagavond, 31 januari, weer begonnen met zijn seincursus, waaraan 10 leden van de afdeling Radio deelnamen om het morseseinen en opnemen te leren beheersen.
In februari stonden de activiteiten voornamelijk in het teken van het negenjarig bestaan van Hobby Club Dordrecht, hetgeen zich ook naar buiten uitte.
In samenwerking met de heer van Hees van de Gemeentelijke Inspectie van Lichamelijke Opvoeding en Sport en voor de vorming binnen en buiten schoolverband, werd een tentoonstelling georganiseerd met werkstukken van de schoolclubs van negen lagere scholen in het clublokaal.
In korte tijd werd het clublokaal herschapen in een gezellig en fleurig tentoonstellingszaaltje, waar zaterdag 28 februari, woensdag 4 maart en zaterdag 7 maart vele belangstellenden kwamen kijken. Ook door de pers werd er de nodige aandacht aan besteed.
De afdeling Radio werkte hard om de nieuwe 20-watt versterker nog op tijd voor de tentoonstelling klaar te krijgen. Deze trotse nieuwe aanwinst bewees tijdens de tentoonstelling dat zijn mogelijkheden en capaciteiten (tezamen met de 30 watt HC-luidsprekerkast!) enorm zijn, terwijl het uiterlijk ook niet onderdoet voor dat van de beste professionele apparatuur.
De afdeling Modelbouw heeft de gehele maand februari met een rekord-activiteit gewerkt aan de Studio's. Dankzij de medewerking en de welwillendheid van de heer Sterk konden de Studio's modern en goed geverfd worden en het resultaat was zelfs voor ingewijden een grote verrassing: de studio's zijn nu ware laboratoriumruimtes geworden, met lichte, frisse en volledig afwasbare muren in prettige harmonierende kleuren. De T.L.-verlichting komt nu ook eerst goed tot zijn recht en het geheel maakt een ruimere en heldere indruk, waar het prettig werken is. Alleen de vloerbedekking kon niet tijdig voor de tentoonstelling aangebracht worden.
Tijdens de tentoonstelling werd er een goed gebruik van de Studio's gemaakt. In Studio I stond op de fraaie geverniste plank een rij meetinstrumenten, welke voor de bezoekers gedemonstreerd werden.
Studio II was het centrum voor de geluidstechnische afdeling. Met twee versterkers werden de muziek, omroep en opnames op taperecorders verzorgd, terwijl door de ruiten een goed uitzicht op de activiteiten in de zaal was.
De afdeling Fotografie heeft, daar de resultaten nog steeds niet bevredigend waren, de zaak radicaal aangepakt en de Doka voor enige tijd gesloten om de gelegenheid te hebben het gehele inwendige af te werken met dezelfde kwaliteit als van de Studio's, waarbij het succes van de laatste een belangrijke stimulans betekende om te proberen langzaam maar zeker alles op deze wijze af te werken.
Ook is in februari een nieuwe afdeling tot leven gekomen, namelijk de afdeling Scheikunde. Door enkele nieuwe leden werd de zaak serieus aangepakt en zo trok deze afdeling tijdens de tentoonstelling veel belangstelling met de vele interessante proeven welke uitgevoerd werden door jongens in witte jassen, temidden van grote hoeveelheden glaswerk en chemicaliën.
De Artistieke afdeling bewees ook haar bestaansrecht door in korte tijd vele interessante tekeningen te produceren, waarvan enkele ook de tentoonstelling sierden.

Iets over de Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie.
========================================

Jullie zullen wel denken, wat hebben wij daar nu mee te maken? Nu, dat is gauw genoeg gezegd. Afdeling Dordrecht van de N.J.N. bestond namelijk op 10 februari 1.1 25 jaar. Dit is zeker wel het noemen waard.
Toen deze afdeling in 1934 opgericht werd door een stelletje enthousiastelingen, wilde men er graag een naam voor hebben. Na lang zoeken kwamen zo op de naam ''Watervlo". De meesten waren het er niet mee eens, maar toch was de naam toepasselijk. We zitten in Dordrecht toch meestal in, op of aan het water!
In het begin klopte er niets. Alleen de natuurhistorische waarnemingen waren goed. Hè bah, hoor ik al, wat een saaie lui! Nu, dat valt wel mee, want wij zijn ook jong en we houden ook van gezelligheid. We kletsen over allerlei onderwerpen, we zingen en we hupsen. Hupsen is het woord, dat in de N.J.N. gebruikt wordt voor volksdansen. Nu ja, volksdansen is het niet precies: het wordt wel iets woester gedaan.
Ik wil jullie nu wat meer van de N.J.N. vertellen.
Allereerst is het, zoals de naam al zegt, een Nederlandse vereniging, wat natuurlijk niets bijzonders is. Dan is het ook een Jeugdbond. Dit is wel iets bijzonders, aangezien het op het ogenblik de enige in Nederland is, waarvan de Statuten goedgekeurd zijn. Dit jeugdbondschap houdt in, dat de bond zelf door jongeren bestuurd moet worden. De ouderen hebben niets meer te vertellen. Bij ons ligt de grens op 23 jaar. Als je 23 jaar geworden bent, wordt je op het Kongres, dat jaarlijks wordt gehouden "ouwe sok". Het is een raar woord, maar heel toepasselijk, immers ouwe sokken gooi je ook weg en wij storen ze de laan uit. Ze mogen hun neus alleen nog maar op de Kongressen laten zien en dan mogen ze niet eens wat zeggen, d.w.z. de algemene vergadering iets voorstellen of ergens op wijzen.
De N.J.N. zit ongeveer precies eender in elkaar als de Hobby Club in elkaar zat. Er is namelijk het landelijk dus overkoepelend orgaan, nl. de bond. Deze wordt bestuurd door het hoofdbestuur, het H.B. De bond is onderverdeeld in districten en afdelingen. Enkele afdelingen vormen samen een district. Zo behoort afdeling Dordrecht bij het district 7 of district Rotterdam.
De bond organiseert de zomerkampen en het Kongres, de jaarlijkse algemene vergadering, waar elke afdeling een aantal stemmen heeft.
Het district verzorgt de Paas-, Pinkster- en nazomerkampen en ook nog wel weekenden. Het houdt ook ieder jaar een vergadering en wel vóór het Kongres.
De afdelingen verzorgen de excursies op de weekenden en houden ook een algemene vergadering en deze weer vóór de districtsvergadering.
Het Kongres is altijd het hoogtepunt van het jaar. Het wordt gehouden tussen Kerstmis en Nieuw Jaar. Hier zie je al de mensen die je dat jaar in zomerkampen enz. gezien hebt weer terug. Op een Kongres zijn meestal zo'n 500-600 man. 's Nachts slapen we in scholen in het stro. Overdag zijn er vergaderingen, lezingen en 's avonds is er wel eens film. Tussen de vergaderingen door wordt er gezongen en gehupst. Het eten wordt door ons zelf verzorgd, soms het avondeten niet helemaal, maar het brood in ieder geval wel.
Als je geen zin in de vergaderingen hebt, ga je op excursie of je gaat een stad onveilig maken, bv. door op straat te gaan hupsen, het liefst nog op een vrij druk kruispunt.
Helaas wordt je daar door de politie altijd vandaan gejaagd
Nu rest er nog een woord in de naam die nog niet verder besproken is, namelijk de Natuurstudie. De natuurstudie is het gezamenlijke streven van alle N.J.N.-ers. Velen onder jullie zullen dit saai vinden, maar ik kan je verzekeren dat het niet zo is, vooral niet omdat je altijd met levend materiaal hebt te maken.
Je moet ook niet denken, dat je op excursie alleen maar natuurstudie pleegt. 's Zomers gaan we wel eens zwemmend en 's winters als er ijs is, schaatsend tochten maken, maar ondertussen letten we nog goed op onze omgeving.
Als er geen ijs is gaan we fietsend. Wij gaan 's winters veel naar Rooie Vaart. Hier zitten dan zwanen.
Ja, die zitten in het park ook, daar hoef je niet zo'n eind voor te fietsen, zullen jullie zeggen. Maar hebben jullie de koningen onder de vogels wel eens zien vliegen? Die zielepoten uit het park kunnen het niet eens, omdat ze gekortwiekt zijn. Maar daar kunnen ze het gelukkig nog wel. Ik kan jullie verzekeren dat het een machtig gezicht is, vooral als de zon schijnt en ze wit blinkend afsteken tegen de lucht.
Wisten jullie dat er verschillende soorten zwanen zijn?
Nou, zal je zeggen, en ik heb nog nooit andere dan witte gezien. Dat klopt, maar het verschil zit niet in de kleur van de veren, maar in die van de snavel of de vorm van de snavel. Zo zijn er nog veel dingen. Te veel om op te noemen. Ik kan jullie alleen maar zeggen: ga zelf eens kijken!

Willy Dortwegt.

SCHRIJVEN IS OOK EEN HOBBY!

Denk niet: "De cijfers voor mijn opstellen op school zijn maar zo zo en dus kan ik geen goede stukjes schrijven, kan ik niet aan de "Hobby Puk" meewerken", want het een hoeft niets met het ander te maken te hebben. Meestal worden op school aan een opstel taalkundige en min of meer literaire eisen gesteld en bij het schrijven ervan wordt je bepaald geremd door de gedachte dat bij de beoordeling en het toekennen van een cijfer scherp wordt gelet op taal- en stijlfouten. Je durft je niet te laten gaan en daardoor ontstaat vaak een onnatuurlijk, krampachtig product.
Als je goed je woordje kunt doen en onder je schoolvrinden of thuis niet met een mond vol tanden staat, maar in staat bent iets goed, dus duidelijk en levendig te vertellen, en bovenal, wanneer je werkelijk iets te zeggen hebt en niet praat om maar te praten, dan kun je ook schrijven. Want schrijven betekent niet in een stroom van stadhuiswoorden en fraaie volzinnen op gewichtige of plechtige wijze vertellen. Schrijven is je gedachten zo op papier zetten als ze uit je hoofd en hart voortkomen. Hiervoor is ongetwijfeld een zekere durf nodig. Gek eigenlijk, vind je niet? Toch is het zo: zelfs in brieven missen de meeste mensen de moed om zich te geven zoals ze zijn. In wezen is dit een kwestie van openhartig durven zijn, niet alleen op papier, maar in al je levensuitingen. Probeer daarom te schrijven zoals je bent en denkt en waarschijnlijk zul je er dan een nieuwe hobby bij krijgen, die je je hele leven van enorm gemak en voordeel zal zijn. De "Hobby Puk" biedt daartoe een prachtige gelegenheid. Heb je iets moois of interessants beleefd, gelezen of ontdekt, reageer daar dan op met een klein artikeltje, desnoods voor de aardigheid of voor een dagboek (het Hobby Club Logboek! - Red.), maar bij voorkeur voor de "Hobby Puk". Hoe meer je schrijft, des te meer ervaring en waarschijnlijk des te meer plezier zul je in je nieuwe hobby krijgen. Daarbij moet je je niet toeleggen op zo "mooi" en "gewichtig" mogelijk schrijven, maar zo duidelijk, eenvoudig en vooral zo eerlijk als je kunt.

Leonard de Vries, december 1949.

--------------------------------------------------------------------------------------

DEEL III.

Zo langzamerhand wordt de Hobby Puk een wetenschappelijk tijdschrift met een cursus voor opleiding tot ruimtevaartdeskundige en een voor muziekluisteraar, nog een andere voor opleiding tot vossejager en dan deze, een bliksemopleiding tot atoomgeleerde. Wat zullen alle Hobbyanen veelzijdige specialisten worden...
Daarom nemen we maar weer een bon-bon en breiden onze kennis over isotopen nog wat uit. Er zijn in de natuur ongeveer 275 stabiele isotopen op ongeveer 90 elementen. Deze 275 stabiele kernen die dus in de natuur voorkomen, zijn naar die waarschijnlijkheid de enige stabiele kernen. Hiermee bedoel ik, dat alle andere kernen instabiel, dus radioactief zullen zijn. Door middel van kernsplijting is men er in geslaagd nieuwe isotopen te vormen, die alle radioactief, instabiel zijn. Het aantal radioactieve isotopen dat men tegenwoordig kent, bedraagt ongeveer 820. In de natuur komen er ongeveer 45 voor, de andere zijn dus kunstmatig.
Daar deze kernen dus instabiel zijn, kunnen ze niet blijven bestaan en na een zekere tijd veranderen ze onder het uitzenden van een straling.
Van elk element kan een radioactief isotoop gemaakt worden. Hiervan maakt men in vele takken van de wetenschap gebruik, in de meeste gevallen tot welzijn van de mensheid. Het gebruik van radioactieve isotopen wordt wel eens de belangrijkste toepassing genoemd van de radioactiviteit, belangrijker nog dan de energieopwekking door kernsplijting. Men gebruikt nl. de radioactieve isotopen in de geneeskunde, techniek, landbouw, industrie, bestrijding van insecten, enz.
Een radioactieve isotoop van een speciaal element gedraagt zich chemisch en biologisch (geneeskunde en landbouw) precies eender als de stabiele isotoop van dit element, alleen zijn ze radioactief. Dit opent de mogelijkheid om deze radioactieve isotopen met de stabiele isotopen te vermengen en dan later door middel van instrumenten die de uitgezonden straling kunnen meten, de radioactieve deeltjes weer op te zoeken, dus de afgelegde weg van beide isotopen (ze gedragen zich immers gelijk) te bepalen. Eén van de gebruikte instrumenten is de Geigerteller, waarvan de meesten van jullie wel gehoord hebben.
Wil men bv. weten in de landbouw wat een speciale plant voor meststoffen opneemt en de hoeveelheid en, dan mengt men door de verschillende meststoffen radioactieve isotopen en later kan men aan de hand van de opgemeten straling en de mengverhouding van de isotopen de gewenste gegevens verkrijgen.
In de geneeskunde kan men door radioactieve isotopen door het voedsel te mengen, de gang van het voedsel bepalen en het gedeelte wat er van in het bloed wordt opgenomen. In de techniek kunnen bv. lekken van waterleidingen opgespoord worden met behulp van deze radioactieve isotopen en ook kan bv. de slijtage van zuigers van motoren gemeten worden.
Ik zie enigen van jullie bedachtzaam kijken. Ja, inderdaad, in de bonbon, die je daar in je mond steekt kunnen we ook radioactieve isotopen mengen en dan met een Geigerteller de weg van die bonbon in je lichaam nagaan. Interessant, nietwaar. Als je na een poosje die Geigerteller bij je pink houdt en je merkt dat je pink radioactief is geworden, betekent het dat je bloed dus een paar radioactieve isotopen uit de bonbon naar je pink heeft gebracht.
Is dat nu niet gevaarlijk, al die radioactiviteit?
Om dit te beantwoorden zullen we eerst nog wat anders moeten weten. Dit is: waarin wordt radioactiviteit uitgedrukt? De eenheid is de "curie" en geeft aan het aantal atomen van een bepaalde stof, dat elke sekonde uiteenvalt. Eén curie is ongeveer gelijk aan de activiteit van 1 gram radium. De juiste waarde is die van een radioactieve stof waarvan 37.000 miljoen atomen per seconde uiteen vallen. Deze eenheid is zeer groot en daarom werkt men meestal met millicurie (d.i. 1 duizendste curie) en de microcurie (1 x 10^-6 curie). Met een Geigerteller kan men een radioactiviteit meten van ongeveer één tienduizendste microcurie. Dit is de radioactiviteit van een middelzwaar element met een halveringstijd van 10 dagen en waarvan het gewicht bedraagt 10^-16 gram. Men kan dus zeer kleine gewichtshoeveelheden opsporen die een zeer geringe radioactiviteit hebben, dus die onschadelijk zijn voor levende cellen. Toch past men wel op en proeven met sterkere radioactiviteit worden meestal op geïsoleerde plaatsen gehouden terwijl de radioactieve resten zorgvuldig bewaard worden totdat hun radioactiviteit geheel verdwenen is of anders worden ze op een plaats gedeponeerd waar ze geen kwaad kunnen. We hebben nu weer een nieuwe term leren kennen, nl. halveringstijd. Dit is de tijd, waarin de helft van de aanwezige atomen van een radioactieve isotoop is uiteengevallen. Deze tijd is voor de verschillende isotopen zeer verschillend. Voor de radioactieve isotoop van koolstof, koolstof 14, bedraagt hij 5,568 jaren, voor fosfor 32: 14,30 dagen; voor ijzer 59: 45,1 dagen, voor goud 198: 2,69 dagen en voor kalium 42: 12,44 uren.
Koolstof 14 betekent, dat het totaal aantal deeltjes in de kern 14 is. Bij normaal koolstof is dit 12: 6 protonen en 6 neutronen.
Thorium C' heeft de kortste halveringstijd, nl. 3 x 10^-7 seconde en Thorium 232 heeft de langste halveringstijd, nl. 1,4 x 10¹⁰, dus 14 milliard jaar.
Er zal ook deze keer nog wel niets over kernreactoren verteld worden, want door de grote betekenis die de radioactieve isotopen voor de toekomstige welvaart hebben, ben ik er iets dieper op ingegaan dan ik eerst van plan was. Het geheel wordt dan al weer wat langer. Als het zo door gaat, komt er nooit een eind aan. We nemen dus maar weer een bonbon om wat kracht op te doen.
Terwijl we ons aldus wat versterkt hebben, zullen we eens nader gaan bekijken hoe het komt dat een kern zomaar uiteenvalt en waarin hij uiteenvalt.
Om te beginnen bestaan er drie soorten straling: α-, β-en γ-straling. α straling bestaat uit deeltjes met een positieve lading. De β straling bestaat uit negatief geladen deeltjes, de electronen, en de γ straling is van electromagnetische aard.
We kunnen natuurlijk proberen alle drie de stralingen tegelijk te behandelen, maar het lijkt me geschikter om maar eerst met de α straling te beginnen. De alphastraling bestaat uit de zg. alpha-deeltjes, dat hadden jullie natuurlijk niet gedacht. Deze alpha deeltjes zijn, zoals gezegd, positief en wel ze bezitten de lading van 2 protonen en de massa van 4x het waterstofatoom, dus 4x massa proton. Door proeven werd bewezen, dat deze α deeltjes heliumkernen zijn, bestaande dus uit 2 protonen en 2 neutronen. Als dus een atoomkern α deeltjes uitzendt, is dit dus eigenlijk niets anders dan het uitzenden van heliumkernen. Bijvoorbeeld zendt Uranium 238 bij het uiteenvallen α deeltjes, dus Helium 4 uit. Er ontstaat verder een Thorium-isotoop met de massa 234. Uraan 238 is dus niet stabiel. Het aantal protonen en neutronen vormt geen stabiel gebouw en valt in elkaar, of liever: uit elkaar. Maar waarom vallen dan niet alle atomen tegelijk uit elkaar en hoe komt die rare halveringstijd daar nou?
Tja, dit is moeilijk, en daarom zullen we dit maar bewaren tot de volgende aflevering, dan zijn we weer fris.

J.C. Dortwegt.

Als het zo doorgaat, moet er binnenkort in Huize Kastelein een grotere brievenbus gebouwd worden met een grotere capaciteit, omdat ik anders vrees dat de huidige rood gloeiend gaat lopen.
Ter zake: dit maal ontving ik niet minder dan 11 oplossingen, waaronder 9 juiste.
De oplossing is natuurlijk uiterst eenvoudig. De bomen verschilden kennelijk één dag en dat blijven ze doen. De oplossing is dus 8 dagen, ofwel, een formulering die ik ditmaal met de prijs gehonoreerd heb, in één week en één dag.
De prijs valt dan ook ten deel aan Jetty Bar, Zuidendijk 11. En ik zeg maar zó, Jetty, een goed begin is het halve werk. Ga zo dóór! Deze prijs is, voor het geval dat je het nog niet mocht weten, een Prismaboekje, waarvan je de titel bij mij op mag geven.

De volgende puzzel is een eenvoudig rekenkundig vraagstukje:

Hoe kan ik 9 schrijven met 6 zessen?
En voor de liefhebbers: Hoe met één zes?
Als prijs weer een prismaboekje en een uiterste inzendtermijn van 14 dagen, met als adres:

A. KASTELEIN Jr.,
Jan Luykenstraat 19,
Dordrecht