Hobby Puk, 3e jaargang, no 5

HOBBY PUK
===========
van Hobby Club Dordrecht
Redactie: G.W.V. van Aardenne en A. Kastelein.
Redactieadres: Jan Luykenstraat 19.
3e jaargang, nummer 5                                    september 1957

Hier is dan weer de Hobby Puk. Tot onze spijt hebben wij door omstandigheden, voornamelijk te wijten aan tijdgebrek van de huidige redactieleden, twee nummers moeten overslaan. Wij hopen de schade zo spoedig mogelijk weer te kunnen inhalen.
Zoals U hierboven en op enkele andere pagina's in dit nummer kunt zien, heeft Wim Dolk weer goed zijn best gedaan en weer enkele koppen voor rubrieken van onze Hobby Puk getekend, waar we bijzonder trots op zijn.
De mededelingen en verslagen hebben zich bij ons redactiebureau weer opgestapeld, maar wij betreuren het, dat nog maar weinig leden een positieve belangstelling voor hun lijfblad tonen door er ook eens iets in te willen schrijven. Wij zouden het zeer verheugend vinden als het mogelijk zou blijken dit najaar onze staf van vaste medewerkers en redactieleden uit te breiden, want dit wordt welhaast een dwingende noodzakelijkheid.
Dan willen wij een dringend beroep doen op alle leden en adspirant leden, dit seizoen eens hun beste beentje voor te zetten en ons te overweldigen met een stroom copy. Weet je niet waarover? Kom dan eens met de redactie praten. Copy voor het volgende nummer ontvangen wij graag vóór, of uiterlijk op, zaterdag 22 oktober a.s.

BESTUURS MEDEDELINGEN.

1. Leden en voorlopige leden.
Het bestuur heeft besloten de oude regeling, waarbij een nieuw lid eerst een maand voorlopig lid is, in welk tijdvak hij geen contributie behoeft te betalen en het er op aan komt, dat hij zich laat zien en leert wat de Hobby Club is, op te heffen.
Het is namelijk gebleken dat een maand (voor zover het tenminste de clubtijd betreft – Red.) veel te kort is om iemand te leren kennen of om de Hobby Club te leren kennen.
In een nieuwe regeling, welke ingegaan is op 18 juli 1957 en een terugwerkende kracht heeft tot 19 juli 1956, wordt ieder lid, alvorens te worden aangenomen, een jaar adspirant lid. In dit jaar heeft het adspirant lid wel plichten, doch niet alle rechten. Zo heeft hij bijvoorbeeld geen stemrecht, mag geen lid zijn van het bestuur of een leidende functie hebben. Wel moet hij echter direct contributie betalen, zich regelmatig op clubavonden laten zien en wordt van hem verwacht dat hij zich nuttig in Hobby Club stijl bezig houdt. Daartoe behoudt het bestuur zich het recht voor een adspirant lid, zonder opgaaf van redenen, te weigeren. Na dit jaar krijgt een adspirant lid dezelfde rechten en plichten als alle andere leden.
Daar deze regeling met terugwerkende kracht is, is er elders in deze Hobby Puk een lijst van adspirant leden opgenomen met de data wanneer zij, zo er geen bezwaren van het bestuur of leden zijn, lid worden.

W. de Leeuw van Weenen.

2. Algemeen
Het zal de meeste leden wel bekend zijn, doch voor degenen die het niet weten wordt het hier nog even herhaald, nl. dat het secretariaat een adreswijziging heeft ondergaan.
Het oude adres was: Oude Hovenstraat 26.
Het nieuwe adres is: Buitenkalkhaven 3.
Alles wat met het secretariaat te maken heeft, wordt dus op dit adres behandeld.
De Hobby Club heeft van de Gemeente een subsidie, groot f 132,- toegewezen gekregen, waarvan f 93,- vrij besteed mag worden en de resterende f 39,- voor kadervorming is gereserveerd.
Via deze rubriek betuigen wij onze erkentelijkheid jegens alle gevers, die deze maanden via leden, de Hobby Club materialen gaven voor de afdelingen Radio en Fotografie en wij houden ons aanbevolen voor materialen welke voor U geen waarde meer hebben, doch op de Hobby Club nog goed gebruikt kunnen worden.

W. de Leeuw van Weenen, secretaris.

3. Vossejacht.
Evenals enige malen in het voorjaar, zal er binnenkort weer een vossejacht gehouden worden.
Het ligt in de bedoeling, onvoorziene omstandigheden voorbehouden, op zaterdagmiddag, 21 september, een vossejacht te organiseren met als startplaats de Kop van 't Land, bij het veer. Vertrektijd: 14 uur. Deelnemers dienen tijdig en per fiets aanwezig te zijn.
De vos, PAøPDW, zal met zijn zender verborgen zijn, ergens op het eiland van Dordrecht, ten zuiden van het Wantij, en uitzenden in de 80-meter band.
Voor de winnaar zal een fraai vulpotlood beschikbaar gesteld worden, ons aangeboden door de Fa. Plancken & Zn.
Nadere inlichtingen zijn te verkrijgen bij:

P. de Waard

Ledenlijst per 1 september 1957.

OVERZICHT VAN HOBBY CLUB DORDRECHT.
Januari tot augustus 1957.

In de maand januari is er vol goede moed gestart met de verfraaiing van het clublokaal. De buitenmuur werd schoon gemaakt en opnieuw geverfd: van boven gebroken wit en de onderzijde lichtgroen. Dit alles onder de deskundige leiding van de voorzitter.
Door de heer W. de Leeuw van Weenen werd het slot van de studiodeur gemaakt, zodat de deur niet meer onbevoegd geopend kan worden.
Op zaterdag 19 januari werd een algemene ledenvergadering gehouden, waarin het bestuur voor het jaar 1957 gekozen werd. Dit bleek het oude bestuur te zijn, doch de heer G.W.V. van Aardenne, die zich niet herkiesbaar stelde, werd door de heer W. de Leeuw van Weenen vervangen. Het secretariaat verplaatste zich hierdoor van de Zuidendijk 263a naar de Oude Hovenstraat 26.
Voor een jongeman van de Dordtse Luchtvaart Club werd een zender en ontvanger voor zijn radiografisch bestuurd model vliegtuig gemaakt door de heren de Waard, Kastelein en Verheul gezamenlijk.
Daar het G.E.B. in februari de elektrische installatie zou keuren, werd de lichtleiding in de zaal vervangen, waarbij ieder die iets van electriciteit afwist, meehielp. Gelijktijdig werden de wandcontactdozen en de verbindingen hiertussen in orde gebracht. De heer Biesheuvel, die de installatie kwam keuren, wilde echter dat het licht en de stopcontacten in twee groepen gescheiden zouden worden om bij eventuele sluiting totale duisternis in het lokaal te voorkomen.
Na deze mededeling is er hard gewerkt. Er werd een tweede voedingslijn naar boven gebracht, die apart gezekerd is. Aan de andere kabel is nu alleen de zaalverlichting geschakeld, aan de nieuwe de wandcontactdozen. De studio's en de doka worden uit een apart zwaar stopcontact gevoed, waardoor de contrôle minder streng is.
Eind februari bracht 'bar-keeper" Cokkie van der Schulp voor het eerst in dit jaar weer Joy en Coca Cola achter de bar, hetwelk een zeer grote aftrek vond.
Op zaterdag 9 maart is een algemene ledenvergadering gehouden waarop besloten werd de volgende groepen samen te stellen, die verschillende werkzaamheden in het gebouw zullen verrichten: één voor de donkere kamer (Diemel, Haasakker, Brunner en v.d. Brink), één voor de lichtleiding (Schulp, Sanders, Veldman en Breet) en één die de studio's gaat verven (Prins, Dijkmans, Stiegelis en Schepers). De tweede groep is direct vol ijver begonnen, terwijl de eerste groep aan het eind van de maand op gang begon te komen.
De heer Kastelein is in deze maand begonnen met een nieuwe Hobby Club versterker, terwijl de heren Verheul en de Leeuw van Weenen op de late avonden experimenten uithaalden met een pas gekochte voeding, welke zeer bevredigende resultaten opleverde.
Midden maart kwam men vragen of de Hobby Club mijndetectors kon repareren. Nadat dit toegestemd was, kreeg afdeling Radio er twee ter reparatie.
Op het einde van de maand maart, waarin een opleving van afdeling Radio viel te bespeuren en veel van de bouwdozen gebruik gemaakt werd, werd de zender en ontvanger van een reeds eerder gerepareerd modelvliegtuig gebracht met de mededeling dat de zender of ontvanger niet naar behoren werkte. Doch daar de H.C. versterker voorrang had, daar deze op 30 april in gebruik moest komen, werd er nog niet naar gekeken.
Begin april werd een van de mijndetectors, welke de vorige maand ter reparatie gebracht waren, afgeleverd.
Een week voor de Paasdagen kwam een der leden op het idee een Hobby Club Paastournooi te houden, hetwelk aller instemming had. Nadat er een stuk tweelingsnoer in de breedte van het lokaal gespannen was, werden er allerlei balspelletjes gespeeld, was men aan het verspringen of evenwichtsoefeningen aan het uitvoeren.
Op de tweede Paasdag werd het Hobby Club Congres gehouden. Hobby Club Dordrecht was vertegenwoordigd door de heren H.A. Diemel, G.W.V. van Aardenne en H. Veldman.
Op 30 april waren er om 5.45 uur al enkele leden in ons gebouw samengekomen omdat de Hobby Club deze dag voor een versterker op de Windhondpolder moest zorgen. Om half zeven was al het materiaal voor een dicht hok, welk de toegang tot het terrein ontzegde. Doch dit kon de vreugde en het enthousiasme niet temperen, want binnen enkele ogenblikken waren alle luidsprekers over het hek gebracht. Hierna deed een angstaanjagend geluid vermoeden dat de terreinknecht letterlijk en figuurlijk aan kwam brommen. Nadat na vijf minuten het hek geopend was, werd de rest op de plaats van bestemming gebracht.
Onder leiding van de heer Verheul werden de luidsprekers opgehangen, terwijl de heren de Waard en Kastelein de versterker in bedrijf stelden. Na enige moeilijkheden draaide deze een kwartier voor de afgesproken tijd. Tijdens de kinderspelen, welke op dit terrein gehouden werden, werd de microfoon door de heer Verheul en de versterker door de heren de Leeuw van Weenen en v.d. Schulp bediend. Intussen werd de versterker van de heer Diemel in de kantine van D.S.&.IJ.C. gebruikt om Jan Klaassen en zijn vrouw een wat krachtiger stemgeluid te geven.
Tegen 12 uur was dit H.C. festijn afgelopen en werd alles zonder tegenslagen teruggebracht.
Begin mei kwam de voorzitter op het idee een excursie naar de nieuwe electrische centrale aan de Merwedehaven te organiseren. Nadat er door de secretaris toestemming bij de directie van dit bedrijf was gevraagd, stonden er op 20 mei om half zeven 's avonds in het verenigingsgebouw elf leden klaar om gezamenlijk de tocht naar de Staart te aanvaarden. Toen de groep om zeven uur bij de centrale aanwezig was en men zich, zoals afgesproken, bij de portier had gemeld, bleek dat er eerst nog iemand gevonden moest worden die de Hobby Club leden zou kunnen rondleiden. Nadat deze om kwart voor acht arriveerde begon de rondleiding in en rond de centrale, die ongeveer half elf eindigde.
De afdeling Fotografie was deze maand weer vol activiteit en vroeg de heer W. de Leeuw van Weenen of hij een electronische tijdschakelaar kon maken. Dit werd toegestemd en na goedkeuring van het bestuur werd besloten een apparaat te bouwen die men willekeurig kan instellen van 0,1-100 sec.
Onze oud-secretaris, de heer G.W.V. van Aardenne begon deze maand met het maken van een noodmagazijn naast de doka en onder studio 2. In dit magazijn moesten dan de meest belangrijke instrumenten komen te staan. Eerst uit de studio's als deze geverfd worden, daarna uit het magazijn. Het bestuur heeft namelijk besloten de ruimte van het bestaande magazijn om te bouwen in twee verdiepingen. Beneden komt een nieuw magazijn, boven een cantine.
De heer Verheul informeerde of er belangstelling bestond voor radio-vossejachten. Nadat alle toen aanwezigen toegestemd hadden, besloot hij enkele oefenjachten te houden en daarna, als de jagers wat meer ervaring zouden hebben, een officiële jacht te organiseren.
Na deze avond is er hard gewerkt op de afdeling Radio. Binnen anderhalve week waren er vier peildozen gereed. Op de eerste oefenjacht, welke op 10 juli gehouden werd, startten drie groepen, nl. de heren W. de Leeuw van Weenen en U. Brunner, H. Veldman en C. v.d. Schulp en tot slot de heer B. Haasakker individueel. De start vond plaats nabij het Vissertje. Nadat de vos Verheul en zijn assistent (H. v.d. Schulp) om kwart voor zeven 's avonds op de startplaats de reglementen voorgelezen hadden, vertrokken zij naar het hol. Om half acht ging de zender aan en luisterden de jagers naar de eerste berichten van de vos, waarna ze zijn positie bepaalden. De vos vertelde o.a. dat de jagers eerst een papiertje, welke in de buurt van het hol op een spijker gestoken was, moeten vinden en dat bij het aftrekken van dit papier wel een hoofd te voorschijn zou komen, die nadere bijzonderheden zou vertellen over het vossehol.
Na de eerste peiling gingen de drie groepen uit elkaar, klommen over hekken, lieten kapotte fietsen achter, sprongen over sloten, weerstonden nieuwsgierige blikken en bevonden zich allen na ongeveer een uur in en om de Boeroestraat. Na nog een uur zoeken vond de eerste groep de vos. Het vossehol bleek de sjek van de vos de zijn, het perceel Boeroestraat 74. Daar het team Veldman en v.d. Schulp een defect aan hun ontvanger kregen, kwamen zij met geopende enveloppe, waarin de plaats van het vossehol aangegeven stond, binnen.
Op 17 juni werd de zender van de heer Verheul nogmaals in werking gesteld om nieuw klaar gekomen ontvangers te proberen en af te regelen.
De officiële jacht, waarbij de pers uitgenodigd werd, is gehouden op 22 juni. De start vond plaats in het verenigingsgebouw Hellingen 7. De vos Verheul, welke deze keer verborgen zat in het Gemeentelijk bruggenhuisje op de Kalkhaven, liet zich weer even met zijn assistent, de heer W. de Leeuw van Weenen zien, waarna zij achter elkaar naar het vossehol vertrokken.
Jongens die bij vorige jachten naar een antenne hadden gekeken, hadden deze jacht wel erg veel pech, omdat volgens de vos een electrisch kacheltje ook als antenne gebruikt kan worden. Tijdens de jacht werden de vossen steeds van de stand van zaken op de hoogte gehouden door de heren de Waard en Kastelein. Om ongeveer negen uur kwam de eerste jager binnen en vond de vossen weggedoken zittend onder een stoel of plat liggende op de grond. De rest der jagers had gezien waar de eerste jager binnen was gegaan en volgden dus al spoedig. Alleen het team Diemel-Prins kwam pas tegen elven in de buurt. Zij kwamen zo dicht bij de vos, dat er via de zender commentaar op hun gesprek geleverd werd. Op deze manier hadden ook zij de vos snel te pakken.
Na deze jacht werden er nog enkele peilontvangers gebouwd terwijl de heer W. de Leeuw van Weenen op nieuw begon met de electronische tijdschakelaar.
De gehele maand juli hielden verschillende leden zich bezig met het maken van kleine versterkers, ontvangers en oscillatoren. De heer van Aardenne bouwde het nood- of hulpmagazijn verder op, terwijl de heer de Leeuw van Weenen bezig was met de electrische tijdschakelaar, welke op 13 juli klaar kwam en nog dezelfde dag goede diensten bewees, al hoewel men in de loop van de maand nog verbeteringen wist aan te brengen.
De heer Diemel hield op 10 juli een algehele Doka-schoonmaak, waarna hij weer vol ijver negatieven en films onderhanden nam.
Tijdens al deze werkzaamheden kwam de heer Dortwegt de Hobby Club met een bezoek vereren. Dit bezoek bracht voor de Hobby Club veel verrassingen. Onder andere zou binnenkort de heer te Veldhuis de lekke lichtkap veranderen en zich eventueel beramen over verder herstel van het dak ter vermindering van de lekkages. Ook zou binnenkort contact opgenomen worden met de schilder van Van Dijk & Co, voor advies e.d. bij het verven van de buiten en binnenkant van het lokaal. De benodige grondstoffen zouden waarschijnlijk de Hobby Club ter beschikking gesteld worden. Voorts werd toestemming verkregen voor het plan "Bar", dat inhoudt dat het huidige magazijn verdwijnt en plaats maakt voor twee verdiepingen, beneden een nieuw magazijn, boven een kleine cantine, met eventueel een avondhulp van de timmerman van Van Dijk, de heer Stijl.
Op 12 juli slaagden de heren J.C. Dortwegt en P. de Waard voor hun H.T.S. examen.
Op 13 juli werd het besluit genomen een goede H.C. versterker te bouwen en omdat er op 20 juli een versterker beloofd was aan de Dordtse Luchtvaart Club; word er op de 15e een ware kruistocht door West Nederland gehouden om de verschillende onderdelen bij elkaar te krijgen, zodat de 18e reeds met de montage kon worden begonnen.
Op zaterdag 20 juli werd 's morgens de laatste hand aan de versterker gelegd, die 's middags al de vuurproef zou moeten doorstaan. 's Middags bleek dat het volume dat men wenste voor deze versterker geen vuurproef was. Enkele regen of plensbuien zorgden echter voor een waterproef, welke met behulp van een tent weerstaan werd.
Toch vond de technische afdeling van de Hobby Club de versterker nog niet zoals zij gedacht hadden, zodat hij zich 's avonds alweer in een andere, experimentele toestand bevond. De maand juli werd druk werkende geëindigd.

W. de Leeuw van Weenen, secretaris.

DE WETTELIJKE VOORSCHRIFTEN VOOR ZENDAMATEURS.

In aansluiting op het artikel over de zendmachtigingen in het vorige nummer, volgen nu enige gegevens betreffende de wettelijke voorschriften voor zendamateurs.
Daar de officiële bepalingen in hun geheel te lang zijn om in dit nummer te worden opgenomen, beperken wij ons tot de voornaamste punten.

Art. 4 sub 2. Bij het begin en het einde van elke uitzending moet de roepnaam van de inrichting tenminste drie maal worden uitgezonden.

sub 3.          Tijdens de uitzendingen moet deze roepnaam eveneens enige malen met korte tussenpozen herhaald, in de tekst worden opgenomen.

Art. 6 sub 1. De houder vrijwaart het Staatsbedrijf der P. T. en T. voor alle aanspraken, welke derden uit hoofde van de inrichting of de werking daarvan tegen dit Staatsbedrijf zouden doen gelden

Artikel 7       De machtiging is bestemd voor het doen van proefnemingen voor een louter persoonlijk doel zonder geldelijke overwegingen van de houder.

In artikel 9 vinden we de frequenties, modulatie-systemen, bandbreedtes en vermogens, welke gebruikt mogen worden. Een en ander is samengevat in de volgende tabel:

Hierbij dient er op gelet te worden dat de grenzen der banden niet worden overschreden t.g.v. de door de modulatie ontstane B.B. (bandbreedte).
PM = pulsmodulatie).

Art.10 sub la.Onder zendvermogen (input) wordt verstaan het door de anodespanning geleverde gemiddelde vermogen in de buistrap, waarmede de zendantenne gekoppeld is.

sub 3a.        De frequentie van de door de inrichting uitgezonden draaggolf moet, naar de stand der techniek, voldoende constant zijn en vrij van harmonischen en nevenfrequenties.

sub 4.         De antenne van de inrichting mag niet galvanisch geleidend verbonden zijn met de anode-spanning.

sub 5.         Bij de inrichting moeten ten gebruike aanwezig zijn:
a. een frequentiemeter, waarmede de frequenties, waarop de inrichting kan worden afgestemd, kunnen
worden bepaald.
b. een meetinrichting, waarmede het zendvermogen kan werden bepaald.

In artikel 11 vinden we nog het volgende:
Binnen drie maanden na het verlenen van de machtiging moet de inrichting ten gebruike gereed zijn. Verder is men verplicht aantekening te houden of te doen houden van de data en uren waarop de inrichting is gebruikt met vermelding van de frequenties en c.q. de roepnamen van de stations, waarmede d.m.v. de inrichting in radio-electronische gemeenschap is getreden (artikel 11, sub j.)
Ook moet de correspondentie in verstaanbare taal gevoerd worden en mag men de veiligheid van de Staat, de openbare orde en de goede zeden niet in gevaar brengen. Indien door de uitzending storing wordt veroorzaakt in de ontvangst van Nederlandse omroepstations en deze storing niet opgeheven kan worden door het treffen van voorzieningen aan de zendinrichting, is de houder verplicht op zijn kosten voorzieningen aan te brengen aan de ontvanginrichtingen welke de storing ondervinden, indien deze voldoen aan de, naar de stand der techniek, redelijk te stellen eisen.
Artikel 12 bepaalt wat de houder niet mag doen, nl. ((als inspringen hieronder niet lukt, gewoon naar linker kantlijn))

a. de inrichting te doen gebruiken door iemand, die niet in het bezit van de vereiste machtiging is,
b. het overbrengen van berichten, afkomstig van derden,
c. programma's van omroepstations heruitzenden,
d. de inrichting overbrengen naar of in gebruikstellen op een tijdelijk adres zonder voorafgaande goedkeuring door de Directeur-Generaal der P.T. en T.
e. het uitzenden van valse of bedrieglijke noodseinen.

Voor een A-machtiging moet f 20,- per jaar betaald worden, voor een B- of C-machtiging is dit f 15,- per jaar. Niet naleving van de bepalingen kan worden gestraft met een boete van f 10,- tot f 1000,-.

Tot zover dit uittreksel uit de wettelijke bepalingen. In het volgende nummer hopen we plaats te vinden voor de codes en afkortingen.

PAøTMC.

------------------------------------------------------------------------------------

AFDELING FOTOGRAFIE.

In de loop van een halfjaar is er in de Doka veel veranderd. Aanvankelijk werd er na de bouw van de Doka en de Studio's nog niet veel goeds gepresteerd. Tijdens de laatste tentoonstelling in ons gebouw werden vele papiertjes nog pikzwart. Maar er is, zoals gezegd, veel veranderd. Enkele ijverige mensen trachtten met zorg en nauwgezetheid het begin van het toen nog moeilijke afdrukken onder de knie te krijgen. Toen er eenmaal een begin was, werden er redelijke resultaten geboekt. Er werd flink doorgezet: de foto's werden zo goed, dat besloten werd in de afdeling foto enig geld te investeren. Er werden een glansplaat en bakken gekocht. Ook werd er al druk gewerkt met het vergrotingstoestel, waarmee aardige vergrotingen te maken zijn.
De moeilijkheid bleef het ontwikkelen van films. Dit gebeurde met de hand en in het pikkedonker. Een grote vooruitgang was dan ook de aanschaf van een ontwikkeltank (Paterson), die reeds vele keren zijn bruikbaarheid bewezen. heeft. Helaas heeft tot nu toe nog maar één persoon er goed mee leren omgaan, die thans ook voor enkele maanden buiten de stad is, in verband met zijn praktisch werk voor de H.T.S. Een geschikte opvolger, die ook o.a. de fotokas kan beheren is inmiddels nog niet gevonden.
Er werd een begin gemaakt met het verven van het interieur van de Doka. Afdeling Radio zorgde voor een tijdschakelaar van 0,1 - 100 sec., die, hoewel nog niet geheel voltooid al uitstekende diensten bewijst.

H. A. Diemel.

S T U D I E   RU B R I E K.
CONDENSATOREN.

Condensatoren vinden naast de weerstanden veel toepassing in praktisch alle elektronische schakelingen. Een beschouwing van deze onderdelen is dus wel op zijn plaats. Een condensator is opgebouwd uit twee stellen geleidende platen, die van elkaar geïsoleerd zijn door een isolerende middenstof, die de naam draagt van diëlectricum.

Zetten we op deze stellen platen een spanning, bijv. met behulp van een batterij, dan zullen de beide stellen platen opgeladen worden, d.w.z. de platen, die met de negatieve pool van de batterij verbonden zijn krijgen een negatieve lading.
Deze ladingen kunnen vrij groot worden, doordat de twee ladingen op de platen elkaar aantrekken. De grootte van deze ladingen zijn dan ook afhankelijk van de onderlinge afstand tussen de platen. Hoe geringer deze afstand is, hoe groter de aantrekkende kracht is, en dus hoe groter de lading wordt.
Verder is de lading van de condensator afhankelijk van het oppervlak van de platen.
Ten derde is de lading afhankelijk van de spanning welke er op gezet wordt. Wordt de spanning twee maal zo groot, dan zal ook de lading twee maal zo groot worden.
Ook de aard van het diëlectricum is van invloed. Wordt bijv. als diëlectricum mica gebruikt in plaats van luchtledig, dan blijkt de lading ongeveer acht maal groter te worden. Deze factor wordt de diëlectrische constante genoemd en geeft dus aan hoeveel maal zo groot de lading wordt bij vervanging van het luchtledig als diëlectricum door diverse materialen. De diëlectrische constante van lucht bedraagt 1,0006, van glas 5-7, van water 81,1 en van ijs 3,2. Men is er in geslaagd keramische materialen te vervaardigen met diëlectrische constantes tot 6000 toe.
Het een en ander samengevat in een formule, levert het volgende resultaat op:

Q =

Hierin is:

Q = de lading van de condonsator.
ε =diëlectrische constante.
O = oppervlakte van de platen.
d = onderlinge afstand van de platen.
V = spanningsverschil tussen de platen.
k = constante.

k.ε.O/d is een factor, die alleen afhankelijk is van de opbouw van de condensator en wordt aangeduid met capaciteit C van de condensator.
Dus volgens deze verkorte schrijfwijze: Q = C.V.
De eenheid van capaciteit is de farad.
Hebben we dus een condensator, die een lading van 1 coulomb opneemt, bij een spanning van 1 volt, dan bedraagt de capaciteit 1 farad.
Deze farad is een zeer grote eenheid. Daarom worden de volgende eenheden gebruikt:

picofarad = één boljoenste farad (= 0,000 000 000 001 F).
nanofarad = één miljardste farad (= 0,000 000 001 F).
microfarad = één miljoenste farad (= 0,000 001 F).

We hebben dus gezien, dat een condensator opgeladen wordt, wanneer we er een spanning opzetten. Er zal dus een korte tijd een oplaadstroom lopen, totdat de condensator opgeladen is.

In nevenstaande schakeling zal, bij het sluiten van de schakelaar, het lampje dus even opflitsen.
Nemen we echter in plaats van een gelijkspanningsbron een wisselspanningsbron, dat zal tijdens de positieve faze één platenstel positief opgeladen worden en tijdens de negatieve faze hetzelfde platenstel negatief.
Tijdens elke periode van de wisselspanning wordt een stel condensatorplaten dus positief opgeladen, vervolgens ontladen om dan weer positief opgeladen te worden, enz. Er vindt dus herhaaldelijk een stroming plaats van het éne stel platen naar het andere. Een lampje, in deze keten opgenomen, zal dus continu gaan branden. Het is dus alsof de condonsator de wisselspanning doorlaat.
Sluiten we een condensator aan op een sinusvormige wisselspanning, dan blijkt de stroom door de condensator ook een sinusvormig verloop te hebben.
Er treedt hier echter een complicatie op. Om dit te doorgronden, bezie men de volgende tekening, waar een sinusvormige spanning is geschetst:

Op moment t = 0 begint de spanning op de condonsator op te lopen, om op moment t=1 zijn maximum te bereiken. Op dit moment is de condensator maximaal opgeladen en is de stroom nul. Van t=1 tot t=2 daalt de spanning weer en moet de lading van de condensator dus weer afnemen en gaat nu dus een stroom in omgekeerde richting lopen (-). Deze stroom neemt toe naarmate de spanning sneller zakt en bereikt op moment t=2 een maximum (in negatieve richting). Op het moment t=2 is de lading van de condensator = 0.
Van t=2 tot t=3 wordt de condonsator negatief opgeladen tot hij op moment t=3 een negatief maximum bereikt. Op dit moment is de lading weer maximaal en de stroom = 0.
Van t=3 tot t=4 neemt de negatieve spanning weer af en dus ook weer de lading, d.w.z. er loopt weer een stroom in positieve richting, die op moment t=4 zijn maximum in positieve richting bereikt, enz.
We zien dus dat de stroom door de condensator op andere momenten zijn maximum en nulwaarden doorloopt, dan de spanning over de condensator. Er ontstaat een zg. fazeverschil van ¼ periode of 90º.
De stroom ijlt 90º voor op de spanning.
Om de grootte van de stroom te bepalen kunnen we de volgende beschouwing opzetten. Per definitie is de stroomsterkte gelijk aan de lading die per seconde door de doorsnede van een geleider stroomt. Nu wordt de condensator tijdens elke periode twee maal omgepoold. Bij elke ompoling verplaatst zich een lading 2Q.
Tijdens elke periode stroomt er dus een lading van 2 x 2Q = 4Q door de condensator.
Q = C., waarin de maximale waarde van de wisselspanning. Bedraagt de frequentie van de wisselspanning f, dan doorloopt de spanning per seconde f perioden.
De lading, die per seconde door de condensator stroomt bedraagt dus: 4Cf.
Dit is dus de gemiddelde stroom door de condensator:

i_gem = 4.C.î.f.

De maximale waarde van de stroom bedraagt π/2 x i_gem:

î = π/2 x i_gem =π/2 x 4.C.î.f = 2πf.C..

De condensator gedraagt zich dus als een schijnbare weerstand, waarvan de waarde =  bedraagt.

Omdat de stroom 90° voorijlt op de spanning spreken we niet van een weerstand, maar van een reactantie en wel een capicitieve reactantie, omdat hij veroorzaakt wordt door een condensator.
De reactantie van een condensator is dus afhankelijk van de frekwentie. Een stroom met frekwentie = 0, d.i. een gelijkstroom, wordt in het geheel niet doorgelaten.

Typen condensatoren:

1e Variabele condensatoren.
Deze zijn zo geconstrueerd, dat een meer of minder groot deel van één stel platen tussen het andere stel geschoven of gedraaid kan worden. Meestal zijn het luchtcondensatoren, doch ook micacondensatoren komen veel voor.
De maximumcapaciteiten van dit soort condensatoren lopen van 25 tot 1000 pF.
Ze vinden toepassing als afstemcondensatoren in radio-ontvangers en zenders en als variabele capaciteiten in meet-instrumenten.

2e Papiercondensatoren.
Zij bestaan uit een stel lange papierstroken, voorzien van tin- of aluminiumfolie, tesamen opgewikkeld tot een compact geheel. Na het wikkelen worden ze geïmpregneerd met parafine of vaseline. Ze worden gemaakt in capaciteiten van 1 μF tot 10 μF.

3. Micacondensatoren.
Tegenwoordig worden deze geconstrueerd door metaal op het mica te dampen. Hierdoor wordt een tamelijk constante capaciteitswaarde verkregen. De condensatoren zijn ook weinig temperatuurafhankelijk. Ze worden gemaakt in capaciteiten tot 10 μF.
De kwaliteit is hoger dan die van papiercondensatoren.

4e. Keramische condensatoren.
Deze worden de laatste tijd steeds belangrijker. Ze kunnen opgebouwd zijn uit buisjes of schijfjes, waarop metaal wordt opgedampt.
Ze worden tegenwoordig vervaardigd tot waarden van 50 μF.

5e Electrolytische condensatoren.
Deze zijn opgebouwd uit twee metalen platen met een electrolyt ertussen. Door er een gelijkstroom door te sturen, ontstaat er op een stel van de platen een dunne oxydelaag. Deze dunne laag isoleert goed en omdat hij zo dun is, is de ontstane capaciteit zeer groot. Ze kunnen gemaakt worden tot enkele mili-farads toe.
Een electrolytische condensator heeft een positieve en een negatieve pool. Hier moet op gelet worden bij het aansluiten van de condensatoren. De electrolytische condensatoren vinden toepassing in afvlakfilters voor P.S.A.'s en voor andere ontkoppel doeleinden.

Over het algemeen is bij condensatoren naast de capaciteitswaarde de werkspanning van belang. Boven een bepaalde waarde van de spanning over de condensator zal het diëlectricum doorslaan en is de condensator dikwijls niet meer bruikbaar. Vanzelfsprekend moet de werkspanning van een condensator veel lager liggen dan de doorslagspanning.
Op de condensator geeft men dikwijls naast de werkspanning ook een proefspanning aan. Dat wil dus zeggen, dat de condensator in de fabriek tot die waarde met gunstig gevolg getest is.
Toepassing van de condensator in de elektronica ligt daar, waar bijv. een gelijkspanning geweerd en een wisselspanning doorgelaten moet worden.
Ook kunnen met condensatoren in bepaalde filterschakelingen bepaalde frekwenties opgehaald of verzwakt worden (Toonregeling).
De volgende maal zullen we de spoelen in behandeling nemen.

A.K.

NIEUWS VAN ANDERE HOBBY CLUBS.

Helaas horen wij de laatste tijd vrij weinig van andere Hobby Clubs. Wij weten niet wat de reden daarvan is, maar wij hopen dit seizoen weer meer contact met verscheidene clubs te hebben.
Alleen Hobby Club Zaandam bleef ons trouw zijn nieuwe clubblad, de "Hobby-Foon", toezenden. Wij ontvingen sinds ons vorige nummer verscheen, de nummer 4, 5, 6 en 7 van de eerste jaargang van de "Hobby-Foon".
Het laatste bericht van de Nederlandse Bond van Hobby Clubs hebben we in april gehad. Het jaarlijkse paascongres is van 22 t/m 24 april gehouden. Er schijnt ergens enige vertraging te zijn, want wij hebben nog steeds geen jaarverslag van de Bond ontvangen en tot nu toe slechts een adreswijziging....
Een verslag van het paascongres 1957 zullen wij niet geven. Wij hopen dat hiervan nog iets in de Bondskrant zal komen. Het nieuwe Hoofdbestuur is als volgt samengesteld:

voorzitter - J.F. van Zonneveld, Den Haag.
secretaris - H..J. Demoet, Alphen a/d Rijn.
penningmeester - B. van Splunter, Zaandam.
2e secretaris - H. de Jong, Rotterdam.
commissaris - R. Kelder, Zaandam.

Kennelijk heeft ons voorstel van het vorige jaar, tesamen met Hobby Club Haarlem, om onder de huidige omstandigheden niet meer dan vijf personen in het Hoofdbestuur te kiezen, toch nog doorgewerkt.
Over het algemeen toonden de verschillende clubs zich op het congres niet erg pessimistisch. Veelal dankzij gemeentelijke subsidies stonden de meeste clubs er financiëel niet slecht voor.
Wij zijn zeer verheugd voor Hobby Club Zaandam, dat deze zo actieve club weer de beschikking over een lokaal heeft. Uit de laatste "Hobby-Foon" (van september), maken wij op, dat er hard aan het nieuwe clublokaal gewerkt wordt.

------------------------------------------------------------------------------------

Wij ontvingen regelmatig de clubbladen van de Dordtse Amateur Fotografen, De Dordtse Mulo-Club van de openbare Ulo-School Groenedijk en de Dordtse Gemeentelijk Lyceum Club, waarvoor wij deze verenigingen hartelijk dank zeggen. Ook de organen van andere verenigingen, aan wie wij regelmatig onze Hobby Puk toezenden, zullen op hoge prijs gesteld worden. Bij voorbaat hartelijk dank!

LIJST VAN ADVERTEERDERS.

____________________________________________________

Vlak voor het ter perse gaan van dit nummer, ontvingen wij een brief van ons oud-lid Aart Timmers uit Canada. Wij zullen deze brief in het volgende nummer van de Hobby Puk afdrukken.
Aart Timmers ontvangt graag brieven terug en voor degenen die met hem willen corresponderen, volgt hier alvast zijn adres: A. Timmers, 646 South Lamas, Sardir. B.O., Canada.

8e INTERNATIONALE FIRATO.

Omtrent de betekenis van het woord FIRATO geef ik U de keuze uit de volgende mogelijkheden: vereniging van: Fabrikanten en Importeurs van RAdio- en Televisie-Onderdelen, of: Omgekeerde Tentoonstelling van RAdio en teleFIsie. Ik dien er echter aan toe te voegen, dat beide mogelijkheden niet aan de (verborgen) waarheid beantwoorden.
Zoals U waarschijnlijk wel zult begrijpen komt het dus neer op een soort Jaarbeurs, speciaal voor radio, televisie, bandrecorders, elektronische meetinstrumenten, enz. Op de algemene Jaarbeurs in Utrecht wordt er aan deze takken dan ook geen aandacht meer besteed.
De Firato wordt jaarlijks gehouden in de R.A.I. gebouwen te Amsterdam.
Voor zover mijn kennis reikt, ben ik niet de enige, die tijdens het rondlopen op de Firato impressies van kermis-activiteiten opdeed. Deels was dit te wijten aan de luidruchtige wensen van de standhouders om elkaar te overtreffen wat het aantal decibels betreft, deels aan de organisatie van de tentoonstelling, die hier geen paal en perk aan stelde. In verband hiermede zou ik aan eventuele standhouders van een volgend jaar de tip willen geven om een stille ruimte te maken, bijv. op elektronische wijze.
Wat betreft de tentoonstelling zelf: deze was onderverdeeld in drie aan elkaar grenzende zalen. De grote middenzaal werd gevuld door stands van radio- en televisietoestel fabrikanten en handelaren, benevens door enige stands met losse materialen en metergolfantennes.
De tweede zaal was bestemd voor de electronica, terwijl de derde voor een groot deel door Philips bezet was.
De afdeling voor de elektronica bevatte een aantal stands met grote aantallen ongetwijfeld fraaie meetinstrumenten, die echter een weinig levendige indruk maakten.
Een gunstige uitzondering hierop maakte de Fa. Peekel, die enkele interessante demonstraties wist te brengen.
Op verschillende plaatsen over het tentoonstellingsterrein was het mogelijk zich met een aantal medebezoekers terug te trekken tot het bijwonen van een geluidsweergave demonstratie op hoog peil in een continu geventileerde ruimte. Al met al bevatte de Firato een kleine tweehonderd stands, die op zichzelf zeer interessant waren voor de man die er belang in stelt.

A.K.

KANOTOCHT BAMBERG DORDRECHT.

Onder deze naam zullen in de komende tijd enige bijzonderheden opgenomen worden over een kanotocht over de Main en de Rijn, die afgelopen zomer door twee leden van de Hobby Club ondernomen is.
Het gaat hier om een traject van een kleine duizend kilometer, waarvan vijf honderd kilometer over de Main en vijf honderd kilometer over de Rijn.
De kano was een zg. Falt-boot. Dit is een opvouwbare kano opgebouwd uit een houten frame met daaromheen stevig zeil doek, dat menigmaal geïmpregneerd is met rubber en welk geheel een stabiele boot oplevert. Voor en achterin is ruimte voor bagage, terwijl ook zijdelings enige bagage geborgen kan worden.
Tijdens de onderhavige tocht werd 's nachts gekampeerd in een tent, meestal op een kampeerterrein, die veelvuldig worden aangetroffen in deze regionen, soms ook zomaar langs de Main of de Rijn of bovenop een pier midden in de Rijn.
De gebeurtenissen die er tijdens deze tocht, die een maandje tijd in beslag zou nemen, voorgevallen zijn, worden beurtelings opgetekend door de twee ondernemers.
In hoeverre deze verslagen in authentieke vorm opgenomen zullen worden in de Hobby Puk staat nog niet geheel vast. Dit zal de toekomst echter spoedig leren.

Red.

----------------------------------------------------------------------------------

Ja, dat peinsdingetje over die drie muizen heeft heel wat hoofdbrekens gekost. Voor een juist overzicht zal ik de redactie nogmaals opnemen:
Twee broers Jan en Piet. Jan geeft een raadseltje op aan Piet over drie muizen A, B en C. Het product van de leeftijden van A, B en C is 2450. De som van de leeftijden van A, B en C is twee maal de leeftijd van Piet. Piet vraagt aan Jan: Is de oudste van A, B en C ouder dan jij? Piet weet de oplossing als Jan antwoordt. Gevraagd: de leeftijden van Jan en Piet.
Welnu, Piet weet het product van A, B en C en de som. Deze is namelijk twee maal zijn eigen leeftijd. Om het te onderzoeken, zal hij dus alle mogelijkheden nagaan om 2450 in drie factoren, namelijk de leeftijden van A, B en C, te ontbinden. Er zijn elf mogelijkheden, waarvan de som resp. bedraagt: 46, 52, 54, 64, 64, 72, 76, 82, 108, 184 en 252. Uit het feit dat Piet de oplossing nog niet weet (hij stelt immers nog een vraag), volgt dat Piet 32 jaar is, omdat 64 twee maal voorkomt. De bijbehorende leeftijden van A, B en C zijn:

5 - 10 - 49     of     7 - 7 - 50.

De oudste muis is dus 49 of 50. Zou Jan jonger zijn dan 49, dan had de vraag van Piet geen zin en als Jan ouder is dan 49 evenmin. In beide gevallen zou Piet nl. zelf het antwoord weten. Jan is dus 49 jaar en de enige juiste oplossing kwam binnen van J.C. Dortwegt, die voor deze prestatie een Prismaboekje ontvangt.

En hier is dan de nieuwe opgave, Peinsding No. 5:
Een jongen gooit een bal achter tegen een vooruit rijdende vrachtwagen aan.
De vrachtwagen rijdt met een snelheid van 30 km per uur. De jongen gooit de bal weg met een snelheid van 60 km per uur. De vraag luidt nu met welke snelheid en in welke richting de bal zich na de botsing beweegt.
Oplossingen binnen 14 dagen inzenden aan:

A. KASTELEIN JR.,
JAN LUYKENSTRAAT 19,
DORDRECHT.