Een groot deel van deze tekst is afkomstig van het in oktober 1974 door Kees Snoek geschreven historisch overzicht: 'De geschiedenis van een toneelgroep'. De teksten bij de foto's zijn overgenomen uit zijn fotoalbum.
In het begin van de jaren vijftig was Daviro (Daaf Rosendal) een roepende in de woestijn, toen hij belangstelling trachtte te wekken voor een toneelafdeling. In de jaren zestig zijn er diverse pogingen ondernomen om een afdeling Toneel op te richten, nog op De Hellingen door John Hagen, en later door Bram van der Kade en Steven Stehouwer.
Een volwaardige afdeling Toneel kwam op de HCD pas in het vijfde (laatste) clubhuis aan het Oranje Vrijstaatplein van de grond. Misschien komt dat, doordat er bij het inrichten van de zolder rekening werd gehouden met de bouw van een podium. Na de opening van de zolder in mei 1967 werd getracht leden te interesseren om een toneelstuk in te studeren. Maar de afdeling ging pas werkelijk goed van start na de komst van de heer A.E. van Munster.
In januari 1968 besloot het bestuur van de Hobby Club Dordrecht (HCD) alle oud-leden (vanaf 1950) aan te schrijven met het verzoek donateur te worden of instructeur van één der hobbyafdelingen. Er kwam onder andere een antwoord terug van ene Heer A.E. van Munster, dat als volgt luidde: "Geacht bestuur, waar in uw circulaire o.a. gevraagd wordt om instructeurs, deel ik u mede dat ik wel iets voel voor regisseur van een toneelafdeling." Er werd voor maart een afspraak gemaakt met deze meneer Van Munster en wie schetst de verbazing van het bestuur, toen daar iemand kwam die de leeftijd van een oud-lid allang te boven was? Hij was dan ook zélf nooit lid geweest.
De verdere geschiedenis van deze afdeling is vermeld onder de verschillende namen van de toneelstukken.
De regisseur was de enige aan de HC verbonden instructeur die ouder was dan 23 jaar. De Heer Van Munster bleek jong van geest, en op 22 juni 1968 werd al het eerste stuk opgevoerd: 'Geen dame, je hospita' (zo hadden wij 'Het hing in de lucht' omgedoopt). Een dwaze geschiedenis in drie bedrijven, over een jong echtpaar dat de gekste capriolen uithaalt om hun suikeroom en dito tante die op bezoek komen, hun geheimpjes niet prijs te geven. Een allereerste begin: dwaas en gezellig, en alles nog een beetje primitief, maar heel serieus! Het smalle podiumpje dat de heer Van Munster vol trots werd getoond, werd uitgebouwd tot een nog wel smal, maar in elk geval bespeelbaar toneel. Een "huiskamer" werd gecreëerd. De wanden waren gemaakt van latten met behang eroverheen geniet. De financiële situatie liet niet toe, dat we alles meteen groots opzetten.
Niet alleen door plankenkoorts was iedereen een kwartier voordat het doek open ging bloednerveus. Er was een extra factor: Wim Wiessner, een hoofdrolspeler, werd misselijk en moest overgeven. Men maakte zich grote zorgen over het verdere verloop van de avond, want zijn rol vereiste dat hij binnen enkele minuten na aanvang een flesje bier zou drinken. En bier kun je op toneel niet namaken, zoals koude thee bijvoorbeeld whisky of cognac kan voorstellen. De adrenaline in Wims bloed zorgde ervoor dat hij zijn rol speelde met alle handelingen die erbij hoorden, zodat de voorstelling vlekkeloos verliep.
De oorzaak van de misselijkheid was waarschijnlijk de spanning, de zorgen die Wim zich maakte over het verloop van de avond. Hij had zich naast zijn grote rol bezig gehouden met de bouw van het decor (dat scheurde) en met allerlei hand- en spandiensten om de voorstelling te doen slagen.
De eerste spelers luisterden naar de namen: Marjan Erlings, Jan Kraal, Betty Pannekoek, Nel Touw, Ans Versluys, Huib van der Weijden, Lies Wiessner en Wim Wiessner; de regisseur was de heer Van Munster en de souffleur: Kees Snoek.
De eerste voorstelling vond plaats op 22 juni voor leden van de HCD. Bejaardencentrum Vijverhof was bereid ons te ontvangen; op 28 september waren daar de bloemen voor ons, gevolgd door een herhaling van het stuk op de HCD voor genodigden op 9 november.
In de latere opvoeringen verving Emmy Wiessner Marjan Erlings en Lies Wiessner speelde een dubbelrol door Nel Touw te vervangen.
Foto's 'Geen dame, je hospita'
De start mocht er wezen, het vervolg ook! We studeerden het stuk 'Liefde in een duiventil' in. Tijdens een manifestatie in Jeugdherberg De Meerpaal brachten we een voorproefje in de vorm van een repetitie, wonnen nieuwe leden en leerden de waarde van verschillen in nadruk kennen. Eén der aanwezigen zou ook aan de repetitie meedoen, met het tekstboekje in de hand. Toen er sprake was van iemand die eigenlijk eens zou moeten trouwen, sprak het nieuwe lid-in-spe, onbekend met de situatie: 'Ach, hij móest trouwen' (in plaats van 'Ach, hij moest tróuwen': hij zou er goed aan doen om te trouwen). In mei en november waren er uitvoeringen op de hobbyzolder: 10 mei en 22 november 1969 (opvoering 4 en 5).
Medespelenden in de duiventil zijn Jan Kraal, Betty Pannekoek, Kees Snoek, Jan Tom (of zijn vervanger Wim Wiessner), Ans Versluys, Gert Wermer (vervangen door A.E. van Munster), Huib van der Weijden, Emmy Wiessner, Lies Wiessner. Souffleuse: Margriet Bodbijl, regisseur: de heer Van Munster.
Een charmante, gezellig nonchalante weduwe (Lies Wiessner), neemt twee studenten op kamers. Aangezien ze ook twee dochters heeft, geeft dit natuurlijk de nodige verwikkelingen. Haar huis heet met recht een duiventil.
Foto's 'Liefde in een duiventil'
Ieder jaar een stuk. 1970: 'Hoogheid, uw kameel staat voor'. Opvoeringen op de HC, in Vijverhof en in Statenhof, voor het verplegend personeel van het R.K. Ziekenhuis.
Een Oosterse Prins heeft drie jaar lang briefwisseling onderhouden met een Hollands meisje. Uit deze briefwisseling is een grote liefde gegroeid. Nu komt de prins met zijn gevolg naar Holland om het meisje tot zijn bruid te maken. Maar zijn correspondentievriendin heeft drie jaar geleden bij gebrek aan een goede foto van haarzelf, de foto van een vriendin, die nu getrouwd is, opgestuurd. Wat aanleiding geeft tot veel verwarring.
Dat een ongeluk een onverwacht effect en succes kan hebben, blijkt wel uit het volgend voorval, tijdens laatstgenoemde opvoering: een speler kwam op, sloeg de deur dicht en met donderend geraas stortte een kastje van de wand. Na afloop van de voorstelling vroeg menigeen ons, hoe we dat zo keurig op tijd voor elkaar hadden gekregen!
In 'Hoogheid, uw kameel staat voor' speelden Margriet Bodbijl, Ad van Ginneken en Wim Wiessner, die elkaar konden vervangen, Betty Pannekoek, André van Putten, Peter Smits, Kees Snoek, Ans Versluys, Emiëlle Wiessner, Lies Wiessner. Dit stuk werd gesouffleerd door Anja van de Koppel.
De zesde tot en met negende voorstelling uit de HC-geschiedenis vielen op de data 14 februari, 21 maart, april en in juni 1970 voor respectievelijk leden HCD, genodigden HCD, Vijverhof en Statenhof.
Foto's 'Hoogheid, uw kameel staat voor'
1970 was ook het jaar van de Hobby Club-propaganda-actie in Kunstmin, en Toneel kwam daar voor het voetlicht met een eenakter, 'Moorkoppen en gerookte paling'. Samen met nog een eenakter, 'De vrouwenhater', was deze dezelfde week al op de HC-zolder ten tonele gebracht.
1970. Het kan niet op: in Club Bibelot deden de HC-toneelleden op een avond aan experimenteel toneel. Opdracht, bijvoorbeeld: doe alsof je in de modder wegzakt. Zo realistisch werd hier in de modder weggezakt, dat het oogverblindend was! Een andere opdracht: dans op de maat van de posthoorngalop (de herkenningsmelodie van de HCD).
In 'De vrouwenhater' speelden Margriet Bodbijl, Anja Boogaard, Tom Dogterom, Johan Guequierre, Dineke Kraal, Jan Kraal, Nelleke Schepers en Hilly Smit. Het stuk werd gesouffleerd door Herman Rozendaal.
Deze tiende opvoering werd op 3 oktober 1970 op HCD gegeven.
Foto's 'De vrouwenhater'
'Moorkoppen en gerookte paling' werd uitgevoerd door Betty Pannekoek, Joost Smits, Marjan Ströhmeyer, Jan Tom, Cora Verschoor en Ans Versluys. Ook hier zei Herman Rozendaal zachtjes voor.
Voorstellingen 11 en 12 uit de HC-geschiedenis, van ‘Moorkoppen en gerookte paling’, vonden plaats op 3 oktober op de HCD en op 9 oktober 1970 in Kunstmin, de laatste tijdens een propaganda-actie.
Foto's 'Moorkoppen en gerookte paling'
Foto's 'Moorkoppen en gerookte paling', Propaganda-avond in Kunstmin
In 1971 werd het stuk 'Zwendelaffaire' (slechts) twee keer opgevoerd. Het mysterieuze bureau Vantour heeft van Mevrouw de Wed. Marchal opdracht gekregen haar lang verloren zoon op te sporen. Hij is indertijd naar Zuid-Amerika gegaan.
De samenstelling van de spelersgroep was inmiddels wel gewijzigd. Nieuwe spelers: Anja Boogaard, Tom Dogterom, Dick den Otter, Rieke van der Stoep. Oude getrouwen: Jan Kraal, Betty Pannekoek, Ans Versluys, meneer Van Munster.
Verder bestond de troep nog uit Margriet Bodbijl, Dineke Kraal, Bert Kwakernaak, Kees Ruurs, Nelleke Schepers, Cora Verschoor, Lies Wiessner, en Wim Wiessner.
'Zwendelaffaire' werd opgevoerd op 8 mei en 11 juni 1971, op de HCD (opvoeringen 13 en 14).
Foto's 'Zwendelaffaire'
In 'De avond van de 7e juli' speelden mee: Anja Boogaard, Tom Dogterom, Jan Kraal, Dick den Otter, Betty Pannekoek, Rieke van der Stoep, Jan Tom, Cora Verschoor, Ans Versluys. De souffleuse was Mevrouw Roest, de moeder van Anja Boogaard; vanzelfsprekend was zij – net als meneer Van Munster – ook 23+.
Gegeven: een gemoedelijke dorpsnotaris, Martin van Wijngaarden, en zijn deftige, bazige, achterdochtige vrouw Melie. Zij verwachten bezoek van freule Henriëtte van Terwindselen. Voor die gelegenheid zullen zij een huisknecht bestellen. De freule zal namelijk twee weken blijven. Tot glorie van het huis en vermaak van de zaal.
Foto's 'De avond van de 7e juli'
Eerder noemde ik enkele ‘oude getrouwen’. Erváren waren ze ook, en op ervaren mensen kan je bouwen, zij vormen de kern. Betty sprak haar ervaring in improvisatie aan, toen zij alles redde voor een medespeler die te vroeg zijn pak met vermicellislierten had besmeurd, zoals zijn rol eiste, door in zijn plaats op te komen en met verve de situatie naar haar hand te zetten.
'De avond van de 7e juli' werd op 29 januari 1972 opgevoerd op de HCD, op 17 maart in Amstelwijck, op 14 april weer op de HCD en in maart 1973 in Vijverhof en in het Phil-gebouw (opvoeringen 15 tot en met 18).
Van de opvoering in Amstelwijck is een filmfragment beschikbaar.
Op 6 mei 1972 vierde de HCD haar vijfjarig (officieel) verblijf op de zolder boven de Prinses Ireneschool, op het Oranje Vrijstaatplein. Toneel zette deze viering luister bij met de door Jan Kraal uitgedachte anekdotes 'De hanebalk' en 'Spreekkoor' en de door Kees Snoek geschreven eenakter 'De colporteur op zondagmiddag' of 'Dicentra spectabilis', waarin de klok luidde voor de familie Beiderinck, tot bezinning, na een bezoek van Johannes Wegestroom die trachtte de harten te laten bloeden voor planten zoals het bloedend hart.
Opvoering nummer 19, 'De colporteur op zondagmiddag': 6 mei 1972 (HCD) werd uitgevoerd door Anja Boogaard, Maarten Derks, Kees Snoek, Rieke van der Stoep, Jan Tom en Cora Verschoor.
Een andere – door de heer Van Munster bedachte eenakter, 'Moord' – kwam ook op de planken.
Nummer 20, Sketches Jan Kraal: ook eenmalig, zelfde datum, zelfde plaats.
Persoon 1: 'Gezien in de bestuurskamer:'
Persoon 2: 'Kasten vol ordners met in- en uitgaande post,'
Persoon 3: 'Notulen van vergaderingen en kaartjes met namen erop,'
Persoon 4: 'Soms wel drie schrijfmachines en een zooi stencils met enveloppen erom.'
ALLEN: 'Werk voor het bestuur. Dynamisch, energiek!
Persoon 1: 'Gezien in de bestuurskamer:'
Persoon 2: 'Rekeningen van het G.E.B.,'
Persoon 3: 'Van de loodgieter,'
Persoon 4: 'Voor de huur,'
Persoon 1: 'Van een gereedschappenwinkel,'
Persoon 2: 'En een fotozaak.'
Persoon 3: 'Een politieman vanwege het burengerucht,'
Persoon 4: 'En een woedend schoolhoofd met een stel verzopen boeken.
Persoon 1: 'En ook:'
Persoon 2: 'Een nieuw lid,'
Persoon 3: 'Dat zich aanmeldt.
Persoon 4: 'Werk voor het bestuur.
ALLEN: 'Dynamisch, energiek!'
Bij 'De hanebalk' (oude spelling) maakte Jan Kraal gebruik van een bandopname van zijn teksten, terwijl hij zelf op de maat van 'Carmen' door het Ramsey Louis Trio de handelingen met de attributen uitvoerde:
Als het zaallicht uitgaat en de gordijnen open gaan, is het toneel donker. Op de maat van de muziek gaat de toneelverlichting aan. Op het toneel staat een versierde stoel (door Eva Kuiters).
'Goedenavond leden, oud-leden, leden van de Stichting Belangen Hobby Club Dordrecht, relaties, pers, donateurs... gebouw. Vanavond vieren wij het heugelijke feit, dat dit magistrale zoldercomplex van ruim 700 m2 oppervlakte vijf jaar door Hobby Club Dordrecht in gebruik is. Jawel, vijf jaar.
Naast de zojuist genoemde – nu in één woord samen te vatten groep – genodigden, is hier in ons verenigingsgebouw aanwezig een perso... nificatie, een belangrijke steunpilaar met een hoge positie, eregast voor vanavond van zijn eigen verjaardagsfeest, een brokstuk uit de gloriejaren '67-'72... een stuk hanebalk.'
Een stuk balk wordt op het toneel gedragen. De balk is verkleed, met jas en hoed.
'Welkom hanebalk. Doe uw jas maar uit en geef ook uw hoed. Kunt u eigenlijk wel gemist worden vanavond? Ach, het is ook maar voor één avondje. Gaat u zitten.'
'U vond hier deuren op slot. Het moest een verrassing blijven. Anderen waren hier bezig: de werkers, die de vogels niet hoorden en nog ver weg waren van de grote dag, waarop een lustrum zou worden gevierd. De vloeren werden geveegd; de zelfgemaakte. Zoals alles hier. En de afdelingen werden opgeruimd. En u wachtte tot de deur openging... U wachtte trillend van spanning tot het lied werd gezongen: 'Lang zal hij leven' en 'Er is er een jarig'. Maar er werd niet gezongen.'
Black-out.
'En toen stond daar, onder een doek – vreemd gevormd – het cadeau. Het wordt onthuld, uitgepakt. Voor u, gedurende enkele minuten, dat de wereld wel drie maal vergaat en een verwachting duizend doden sterft. Een dan staat daar: de zilveren H.
Hét toverwoord van maanden lang vier jaar en bijna vijf, van zoveel nachtjes slapen. En hij moet en zal opgespeld worden. Snel en onverbiddelijk. Direkt, nu de avond nog slechts enkele uren telt en zaterdag heet. Een vrije dag.'
Een gestileerde zilveren H wordt op de hanebalk gespeld.
'En u pronkt er mee. Terecht. Want zilveren H'tjes in 1972 worden niet zomaar uitgedeeld. O nee!'
Doek.
'De zon tegemoet': geen klucht, geen blijspel. Drie keer opgevoerd, onder andere voor de nonnen in Amstelwijck. Cora Verschoor en Ina den Otter waren tot de spelersgroep toegetreden. Er kwam een blinde jongen in het stuk voor. Jan Kraal vertolkte deze rol. Een oudere non, die zelf vroeger blind was geweest, herkende in het spel van Jan zó veel van haarzelf vroeger, dat ze dit speciaal even kwam vertellen.
Spelers: Dick van de Berg, Anja Boogaard, Jan Kraal, Dick den Otter, Ina den Otter, Betty Pannekoek, Rieke van der Stoep, Jan Tom, Sjaak Tom, Cora Verschoor. Souffleurs: Maarten Derks, Mevrouw Roest.
Voorstellingen 21 tot en met 23 vonden op 10 en 17 februari plaats op de HCD en in maart 1973 in Amstelwijck.
Toneel had in al die jaren allerwegen veel plezier gebracht, de afdeling draaide goed, eigenlijk de enige afdeling van de Hobby Club die zo lang achtereen constant op peil bleef. De dagen van de Hobby Club Dordrecht waren geteld.
Mevrouw Roest neemt haar paperassen nog even door.
Een door Kees Snoek geschreven kerstspel, 'Geen pudding met slagroom' of 'De verwachting', werd nog in de nieuw ingerichte en groots opgezette toneelzaal op de Hobby Club gerepeteerd en daarna twee keer opgevoerd.
Opvoeringen 24 tot en met 26: 23, 24 en 25 december 1973 (Amstelwijck, kerstherberg in de stad en aan de Noordendijk).
Spelers: Wolf Mathlener, Kees Snoek, Jan Kraal, Anja Boogaard, Rieke van der Stoep, Jan Tom, Cora Verschoor. Souffleuse: Mevrouw Roest.
Foto's 'Geen pudding met slagroom' of 'De verwachting'
Ook werd een groot stuk, 'De vergeten dochter', op de HC ingestudeerd, maar ook dit stuk bracht het niet tot een opvoering in de nieuwe toneelzaal op de HCD. Wel in Amstelwijck en in het bejaardentehuis Dubbelmonde. Een nieuw lid, Tonny Laats, leerde in drie dagen de rol van een ziek geworden speelster, en kwam voortreffelijk voor de dag, riep zelfs twee spelers die te vroeg wilden afgaan, met grote flair terug.
‘De vergeten dochter’ werd gespeeld door Jan Kraal, Anja Mathlener-Boogaard, Eddy van Munster, Ina den Otter, Betty Schenkel-Pannekoek, Tonny Laats, Rieke van der Stoep, Jan Tom, Cora Verschoor. Mevrouw Roest nam het onontbeerlijke souffleren voor haar rekening.
HCD-toneeluitvoeringen 27 en 28, in casu van ‘De vergeten dochter’ vonden plaats op 24 maart in Amstelwijck en op 10 april 1974 in Dubbelmonde.
Over alle stukken voerde de heer A.E. van Munster de regie. Bram Bogaard zijn wij dank verschuldigd voor zijn medewerking op het technische vlak.
De toneelafdeling van de Hobby Club: een groep spelers, een kern van oude getrouwen, aangevuld met nieuwe leden die op hun beurt tot de kern gaan behoren; tonelisten met plezier in hun spel, onder de sympathieke leiding van de heer Van Munster, tot genoegen van velen, of het nu nonnen zijn of bejaarden of leden van een personeelsvereniging van de N.S.
In januari 1974 was de HCD opgeheven, waarna de afdeling Toneel zelfstandig doorging onder de naam Toneelgroep Decorum. Zij nam haar intrek in een door de zusters van Amstelwijck beschikbaar gesteld schuurtje.
DOEK
Toegift
"Bis, bis", wordt geroepen. Daarom een kleine toegift van opnamen uit fotoalbums van Ruud Meyer en Rieke van der Stoep. De laatste drie foto's zijn scènes uit 'De avond van de 7e juli'.
